ԹԱՔՑՐԱԾ ՃՇՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆԸ...Ալիք»ի Հինգշաբթի Յուլիսի 2–ի Ա էջի «Դիտանիւն» սիւնակում տպագրւած յօդւածը, թէեւ արհեստավարժ լրագրութեան տեսակէտից շատ բնական հակազդեցութիւն էր, համայնքում տիրող ապատեղեկատւական մութ ու լուռ կարգավիճակի դէմ, բայց միաժամանակ նաեւ զարմանալի էր։
Զարմանալի այն իմաստով, որ «Ալիք»ը հէնց ինքը այդ տեսակ ապատեղեկատւութեան խիստ հաւատարիմ ջատագովներից է եղել, մանաւանդ վերջին տաս տարիների ընթացքում։
Ապացոյցը՝ հէնց իմ ներկայ գոյավիճակն է, որը դառնալով իրանահայ արդի լրատւութեան մէջ բանեցւող գրաքննութեան առաջին զոհերից մէկը, նաեւ երեւոյթը հետեւանքն է կիրառած ապատեղեկատւական ու գրաքննչական քաղաքականութեան՝ յանձինս հէնց «Ալիք» օրաթերթի ու ազգային իշխանութեան համատեղ ու միասնական քայլերի։
Աւելի զարմանալին այն, որ «Ալիք»ն այսօր բողոքում է այն բանի դէմ, որի համար թէ՛ իմ գրիչն արգիլւեց ու թէ՛ ես ընդհանրապէ՛ս արգիլւեցի ազգային – հասարակական բոլոր աշխատանքներից ու իրաւունքներից։ Թէեւ դրանց նախապատրաստական աշխատանքներն սկսել էին արդէն երեք տարի առաջւանից։
Բայց դրանով հանդերձ, որեւէ ուրիշ անձնաւորութեան չեմ թոյլատրելու նման ոճով խօսի «Ալիք»ի մասին, քանզի ես եմ տուժողը եւ զոհը։ Եւ ոչ թէ՝ ուրիշ պատահական որեւէ պատեհապաշտ, որ առիթ է փնտռում հարւածելու մեր ազգային սրբութիւններին....
+++
Իսկ ամենակարեւորը, որ ինձ մղեց այս տողերը գրելու՝ դեռ չեմ ասել։Այսօր յառաջադէմ ու ազատատենչ բոլոր հասարակութիւնների մէջ, սաստիկ կերպով պախարակւում են բոլոր այն կառոյցներն ու անձիք, որոնք անկաշկանդ լրատւութիւնն ու լրահոսքի շրջանառութիւնն արգիլելով, մեծ ծառայութիւններ են կատարում խաւարամտութեան տարածմանը՝ հասարակութիւնների մէջ։
Դրանք ոչ միայն պախարակւում, այլեւ յաճախ պատժւում են հանրային կարծիքի ու միջազգային մարմինների կողմից՝ ճշմարիտ լրատւութեան շրջանառութիւնը խանգարելու համար։
Իմանալը եւ ճշմարտութեան իմանալը իւրաքանչիւր մարդու անքակտելի ու բացարձակ իրաւունքն է։ Ու ո՛չ թէ միայն իմանալը՝ այլ ճշմարիտ իրականութեան իմանալը։
Դա միայն տարին մէկ անգամ, ու այն էլ միայն որպէս կարգախօս կրկնելու խօսք չի, որ ասում ենք թէ Թարգմանիչ Վարդապատները յատուկ նպատանկներ հետապնդելով էր, որ առաջինը թարգմանեցին Աստւածաշնչի հետեւեալ խօսքը՝ «Ճանաչել զԻմաստութիւն եւ զխրատ, իմանալ զԲանս յանճարոյ...» Աստւածաշնչեան ոսկեայ խօսքերը, միայն աննպատակ սերտելու եւ բեմերից քարոզելու համար չեն։
Դրանք կը դառնան գրքերի արանքում թաքնւած իմաստասիրական յորդորներ միայն՝ եթէ դուրս չբերւեն դարակներից ու չգործադրւեն մեր իրական կեանքում՝ հասարակութեան մէջ։ Ու ամենա–աններելին այն, որ այդ իմաստասիրական ու գործնական բնոյթ կրող խօսքերը թաղւում են դարակներում՝ հէնց կրօնական հիմք ունեցող կառոյցների կողմից։
+++
Վերջին տարիների ընթացքում բազմիցս եմ խօսել ու գրել տխրապռչակ «հաղորդագրութիւն»ների մասին ու այն էլ «Ալիք»ում, բայց բռնարարքը մնում հէնց այդպիսին, երբ հաղորդողի նպատակն էլ հէնց այդ է...
Շաբլոն դարձած «հաղորդագրութիւն»ները (որի մասին գրել է «Ալիք»ի Դիտանկիւնը) աւելի շուտ յիշեցնում են ստալինեան անբովանդակ շրջաբերականները, որոնք երբեմն էջեր խլելով, միայն ուզում էին ասել թէ՝ այո, կա՛նք...
Հաղորդագրութիւնները, ինչպէս բառի բաղադրութիւնն է փոխանցում, ինչ որ բան պիտի փոխանցեն։ Իսկ երեւոյթը աւելի ծիծաղելի է դառնում, երբ հերթական «հաղորդագրութիւն»ները ունենում են նոյն եւ կրկնւող հերթական բովանդակութիւնները։
Դրանք չունեն իրենց հրատարակումն արդարացնող գործօնները, եւ չգիտես ինչո՞ւ են այդ կրկնութիւնները կրկնւում ու կրկնւում ու այսպէս հերթական աննպատակ կրկնութիւններ...։
Հաղորդագրւթեան ամենա–անկարեւոր բանն այն է, թէ՝ օրինակի համար Պատգամաւորական Ժողովը ինչպէ՞ս բացւեց ու ինչպէ՞ս փակւեց, եւ նոյնիսկ կարեւոր չի նաեւ թէ՝ ո՞վ բացեց ու ո՞վ փակեց, (եթէ չկան արտակարգ ձեւ ու դէպք, օրինակ ժողովը բացւեց Մշակ Բանւոր քայլերգով, կամ ժողովը բացեց շրջանի թաղապետը՝ առանց պատգամաւորների ներկայութեամբ...)։
Շատ պարզ է, որ ժողովները բացւում են Տէրունական աղօթքով ու «Զգործս ձեռաց մերոց» մաղթանքով։ Եթէ էլ չգիտէինք, յարատաւ կրկնւելու հետեւանքով արդէն սերտել ենք։
Ու նոյնպէս շատ պարզ է, որ բացւած ժողովը, պիտի ինչ որ տեղ ու ժամանակ փակւի...
Սակայն բացակայում է ամենակարեւոը, այն՝ որ ի՞նչ պատահեց այդ ժողովի բացման ու փակման միջեւ ընկած ժամանակամիջոծում։ Ի՞նչ էր այդ գործը, որի յաջող ընթանալու համար «Զգործս ձեռաց մերոց» մաղթանքը կարդացիք...
Ահա այդ է, որի ծարաւն ունի ժողովուրդը, եւ եթէ այդ ծարաւը չյագեցնեն օրինական մարմինները, ապա իւրաքնչիւր մարդ, բարի կամ չար նպատակներով կը դառնայ առանձին լրատւամիջոց, եւ ցանկացած լուրն ու երեւոյթը իր սեփական ցանկութիւններով ու վերլուծումներով կը տարածի ոչ միայն համայնքի, այլ ամբողջ հայաշխարհի մէջ։
Առանց կողմնորոշւելու ստիպւած եմ յիշեցնել «ԻՐԱՆԱՀԱՅԵՐ» կայքէջի օրինակը, երբ բացայայտեց բոլոր այն մութ կէտերը, որոնց տեղեկատւութեան մէջ զլանում էին թէ ազգային իշխանութիւնները եւ թէ նոյնիսկ «Ալիք»ը։
Դրանցից ոչ մէկը «ազգային գաղտնիք»ներ չէին, ու ոչ էլ դրանց դրսեւորելով ազգային ՀԱՄԱՅՆԱԿԱՆ շահեր էին խաթարւում։ Պարզապէս կամակորութեամբ բացակայում էր ժողովրդին պատասխանելու յանձնառութեան կամքն ու ցանկութիւնը։Ու բոլորս էլ կը հաստատենք, որ այդ հիւանդագին կամակորութիւնը ինչ անփոխարինելի վնասներ հասցրեց համայնքին ու անձանց։
Եւ խոստովանենք, որ «ԻՐԱՆԱՀԱՅԵՐ» կայքէջի դրսեւորումների հետեւանքով էր, որ ազգային իշխանութիւնն սկսեց արտասովոր բացատրութիւններով ու հրամայական հարցազրոյցներով փորձել վարկ ապահովել։
Ու այդ ընթացքում յաճախ էլ դիմեց ոչ իրական թւեր ու պատկերներ ներկայացնելու անյաջող փորձին։ Արդիւնքում՝ յիշեալ կայքէջը մնաց ժողովրդի տեղեկութիւնների վստահելի աղբիւրը, քանի որ դրա բացայայտումները տրամաբանօրէն գերակշռում էին ազգային իշխանութեան արտացոլումներին։
Մանաւանդ, որ «Ալիք»ն էլ այդ օրերին դարձել էր (կը ներէք կոպիտ համեմատւթեան համար) Ռումանիայի Նիկոլայ Չաուշէսքո–ի «Նոր Կեանք» «օրաթերթ»ին..., իր հրամայական «վերլուծական»–ներով ու պատւիրւած «Հեռախօս Ալնքին»–ներով, «Ստացւած Գրութիւն»–ներով եւ այլ տեսակի «հարցազրոյց»ներով։
+++
Այս հարցով զբաղւելու ցանկութիւն չունեմ բոլորովին, բայց այդ բոլորն ասացի, հասնելու այս եզրայանգումի, որ ինչպէս աշխարհի նորագոյն ու հին պատմութիւնն է վկայում, թաքնւած ճշարտութւնը այնպիսի ուժգին հարւածով է շպրտւում թաքցնողի երեսին, որի թողած հետքը, ինքը դառնում է առանձին պատմութիւն...
Խելացի բռնապետներն այդ լաւ իմանալով, երբեմն փախուստի տեղ են թողնում, իսկ միւսները թաղւում են թաքնւած ճշմարտութեան դրսեւորման հողմերի տակ։
Թէ՛ տրամաբանութիւնը եւ թէ՛ մանաւանդ արդի ժամանակաշրջանում ապրող տեղեակ հասարակութիւնները տեղեկանալ են հրամայում եւ իշխանաւորները ստիպւած են ենթարկւել այս հրամայականներին։
Երբ այդպիսին են Պատգամաւորական Ժողովի հերթական «հաղորդագրութիւն»ները, ուստի անհրաժեշտութիւն է համարւում մամուլի ներկայածուցչի ներկայութիւնը Ժողովին, որպէսզի իր ժուռնալիստական պրպտող ու քննարկող տեսողութեամբ հասարակութեան զեկուցի այն՝ ինչ որ կատարւոմ է ժողովներում։
Իսկ այս մտահոգութիւնները չեն փարատելու նոյնպէս «հերթական» հարցազրոյցները, քանի որ զրուցավարը, ինչպէս մինչ այս ենք նկատել, միայն ձայնագրելու եւ ապա ձայնագրածը թղթին յանձնելու պարտականութիւն ունի, եւ զուրկ է հարցեր յարուցելու եւ ինչո՞ւ–ներ փնտռելու նախաձեռնութեան կարողութիւնից։
Դերակատար չի նաեւ «խօսնակ» կոչւող ինչ որ հանգամանքի գոյութիւնը, քանի որ ապացոյցների վկայութեամբ, դրանք էլ նախապէս պատրաստւած տեքստեր են կարդալու եւ հարցապնդումների պարագայում էլ, եթէ շատ վարպետ լինեն խօսնակները, կը խւուսափեն պատասխանելուց, ասելով՝ անճարակ խօսնակների կլիշէացւած շաբլոնը,– «Որոշ ապահովական նկատառումներով չեմ կարող պատասխանել այս հարցումին....»։ Ու վերջ։
Ուստի ելնելով տարիների փորձառութիւնից, նպատակայարմար է, նւազագոյանը «Ալիք»ը որպէս համայնքի միակ օրաթերթն ու ամենավաստակաւորը, ներկայութիւն ունենայ ոչ միայն Պատգամաւորական Ժողովի նիստերին, այլ նաեւ միւս մարմինների ու Խորհուրդների հերթական նիստերին, հերթական «հաղորդագրութիւն»ներից խուսափելու համար։
Որպէս օրինակ՝ Կրթական Խորհուրդը (իր գործօններից օգտւելով) բազմապիսի ու բազմատեսակ ռեփորտաժներ է տպագրում թերթում։ Բայց ո՞վ է հաստատում դրանց վաւերականութիւնը...
Եւ կամ հէնց նոյն այդ մարմնի մէջ քանի՜ քանի՜ բազմապիսի թերութիւններ, սխալներ, խախտումներ, իրաւազրկումներ, անկարգութիւններ ու անարդարութիւններ ու.... կան, բայց դրանք բոլորը բացակայում են այդ «իւրայատուկ» տեղեկատւութիւններից...
Արդեօ՞ք «Ալիք»ը, անաչառ թղթակից ունի, քննելու համար հէնց այս Կրթական Խորհուրդի թերութիւնները առանց՝ «յատուկ ուշադրութեան, նկատառումների ու մենաշնորհումներ»ի...
+++
Հաւատացէք, թաքցրած ճշմարտութիւնը, հսկայ ներուժ ունի իր թիկունքին ու դրա ապտակը անամոքելի է...
.ՁԵՐԴ՝
ՎԱՐԴԱՆ
Posts
3 Պատգամ:
baron Vartan shad shnorhagal em grootyaned hamar, isgabes menk nman grootyunneri bagase oonenk.
ooj yev gorov em tsanganoom tzez hamar.
Շնորհաւորում եմ Ձեր համարձակութիւնը եւ քաջութիւնը այս տեսակ բացայայտումների համար։
Նախապէս լսել էի որ դուք Իրանահայեր սայթի մէջ դուք գրում էք Գէորգ Սարուխանեան ստորագրութիւնով։ Այն ժամանակ որոշ թեթեւամիտ մարդիկ ասում էին որ եթէ քաջութիւն ունէք ձեր անունով գրէք։ Ու հիմա ուրախ եմ որ նոյն համարձակութեամբ ու յամառութեամբ էք գրում։ Շնորհաւորում եմ ձեզ ու Աստծուց ուզում եմ որ չուզողների աչքը քոռացնի։
Sharoonagek nuyn yeghanagov. Abrek.Dook menag chek. Dzer isgagan engernere dzez bats toghetsin, bayts imatsek vor hamagirner shad oonek. Norits abrek
Post a Comment