Սաադ Հարիրին Անկարայում
Նրա այցի գլխաւոր առաջադրանքը Թուրքիայի միջնորդութեամբ կառավարական ճգնաժամի յաղթահարումն է Լիբանանում:
Յունւար 16, 2011թ. 16:18
Երէկ Անկարայումՙ վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի գլխաւորութեամբ Թուրքիայի ղեկավարութեան հետ հանդիպումներ
է ունեցել Լիբանանի վարչապետ Սաադ Հարիրին: Հանդիպումներում, որպէս առաջնահերթ խնդիր, քննարկւել է կառավարական ճգնաժամի յաղթահարումը: Կյաջողւի՞ Թուրքիայի միջնորդութեամբ յաղթահարել այս ճգնաժամը Լիբանանում, ցույց կտայ ժամանակը: Բայց որ Լիբանանը 2005-ին Սաադի հօրՙ նախկին վարչապետ Ռաֆիկ Հարիրիի սպանութիւնից յետոյ ապակայունացել է, եւ անկայունութիւնը երկրի համար մշտական գործօն է դարձել, ակնյայտ է:
Այլ կերպ, Լիբանանի խնդիրը ոչ այնքան Սաադ Հարիրիի գլխաւորած կառավարութեան ճգնաժամն է, որքան ճգնաժամային այն իրավիճակը, որից երկիրը արտաքին միջամտութիւնների պատճառով ոչ մի կերպ դուրս չի գալիս: Ըստ երեւոյթին ոչ էլ դուրս կգայ, քանի որ ճգնաժամի յաղթահարումը երկրի ներքին գործերին միջամտելու հնարաւորութիւնից կզրկի ինչպէս միջազգային ուժերին, այդպէս էլ այս ուժերի միջնորդութեամբ Լիբանանում քաղաքական ներկայութիւն ապահովող Իսրայէլին:
Յամենայն դէպս, յունւարի 12-ին, երբ Վաշինգտոնում Սաադ Հարիրին բանակցում էր նախագահ Բարաք Օբամայի հետ, նրա կառավարութեան 11 նախարարներ, որոնք ներկայացնում էին «Հէզբօլլահին», «Ամալին» եւ «Ազատ հայրենասիրական շարժումը», հրաժարական էին տւել: Հրաժարականի պատճառաբանութիւնը Ռաֆիկ Հարիրիի սպանութիւնը հետաքննող միջազգային յանձնաժողովի յատուկ դատարանի սպանութեան մէջ «Հէզբօլլահին» մեղաւոր ճանաչելու հետեւութիւնն էր:
Թէեւ «Հէզբօլլահը», համարելով սպանութիւնը ամերիկա-իսրայէլական դաւադրութիւն, հերքել էր մեղադրանքը, սակայն ո՛չ ԱՄՆ-ի, ո՛չ Իսրայէլի, ո՛չ էլ Սաուդեան Արաբիայի միջնորդութեամբ Վաշինգտոնի վերահսկողութեան տակ գտնւող վարչապետ Սաադ Հարիրիի եւ նրա կառավարութեան խնդիրը սպանութեան գործի բացայայտումը չէ, այլ սպանութիւնը հետաքննող յանձնաժողովի յատուկ դատարանի հետեւութիւնը Լիբանանում «Հէզբօլլահին» չեզոքացնելու նպատակով օգտագործելու չարանենգ նկրտումը:
Այսինքն, Սաուդեան Արաբիայի միջնորդութեամբ ԱՄՆ-ի վերահսկողութեան տակ գտնւող Սաադ Հարիրիի կառավարութիւնը փլուզւել է հէնց «Հէզբօլլահին» չեզոքացնելու այդ նկրտման պատճառով, որը միաժամանակ Լիբանանի անկայունութեան գլխաւոր պատճառն է նաեւ: Հետեւաբար, քանի դեռ Միացեալ Նահանգները, միջազգային միւս ուժերն ու Իսրայէլը չեն հրաժարւել «Հէզբօլլահին» չեզոքացնելու ծրագրից, որն, ի տարբերութիւն ԱՄՆ-ի եւ Սաուդեան Արաբիայի դրածոյ համարւող Սաադ Հարիրիի կառավարութեան, մեծ ժողովրդականութիւն է վայելում երկրում եւ ամուր դիրքեր ունի, Լիբանանը կայունանալ չի կարող:
Սակայն խնդիրն ինքնին «Հէզբօլլահին» չեզոքացնելու ամերիկա-իսրայէլական ծրագիրն էլ չէ, այլ Լիբանանում Իրանի Իսլամական Հանրապետութեան դէմ «Հէզբօլլահի» պատրւակով ծաւալւող ԱՄՆ-ի եւ նրա դաշնակիցների չյայտարարած պատերազմը: 2006-ին Լիբանանի դէմ սանձազերծած պատերազմում Իսրայէլը խայտառակ պարտութիւն կրեց «Հէզբօլլահից»: Չի բացառւում, որ Լիբանանում պատերազմ սանձազերծելու դէպքում Իրանն էլ «Հէզբօլլահի» օրինակով պարտութեան մատնի ԱՄՆ-ին եւ նրա դաշնակիցներին:
Դրանով իսպառ կձախողւի ոչ միայն Լիբանանում «Հէզբօլլահին» չեզոքացնելու ամերիկա-իսրայէլական ծրագիրը, այլեւ զուգահեռաբար ի չիք կդառնայ նաեւ տարածաշրջանում Սաուդեան Արաբիայի գլխաւորութեամբ հակաշիական կոալիցիայ ձեւաւորելու եւ դա Իրանի Իսլամական Հանրապետութեանը հակադրելու Վաշինգտոնի միւս ծրագիրը:
Այս զարգացումը, ինչ խօսք, կյանգեցնի տարածաշրջանում Իրանի ազդեցութեան աննախադէպ ամրապնդմանն ու խթան կհանդիսանայ հակաամերիկեան տրամադրութիւնների հետագայ ծաւալման համար: Այսպիսով, Մ. Նահանգները դիրքեր կկորցնեն Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքում, ամերիկեան ծրագրերի ձախողման պայմաններում կսպառւեն Վաշինգտոնի միջինարեւելեան քաղաքականութեան դիրքերը, վերջինն այսպիսով կզրկւի ոչ միայն որդեգրած քաղաքականութիւնը վերանայելու, նոյնիսկ արդիւնաւէտ նոր քաղաքականութիւն մշակելու հնարաւորութիւնից:
Այլ կերպ, եթէ «Հէզբօլլահը» վտանգում է Լիբանանում ԱՄՆ-ի եւ Իսրայէլի ծրագրերը, ապա Իրանի Իսլամական Հանրապետութիւնն էլ տարածաշրջանում լուրջ վտանգ է ներկայացնում ամերիկեան քաղաքականութեան հետագայ ընթացքի համար: Սակայն «Հէզբօլլահը» Լիբանանում, իսկ Իրանըՙ Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքում պաշտպանողական մեծ ներուժ ունեն, հակառակ դրան, Մ. Նահանգներըՙ բազում անհետաձգելի խնդիրներ: Թերեւս տարածաշրջանում Իրանի դիրքերի աննախադէպ ամրապնդման հանգամանքը կարող է կառավարական ճգնաժամի յաղթահարման հարցում Թուրքիայի առջեւ միջնորդութեան հեռանկարներ բացել Լիբանանում, սակայն այդ միջնորդութիւնը նախ պէտք է փոխհամաձայնեցւած լինի Վաշինգտոնի հետ եւ դրան նախապէս հաւանութիւն տայ նաեւ Իսրայէլը: Մինչդեռ Թուրքիան ե՛ւ ԱՄՆ-ի, ե՛ւ Իսրայէլի հետ ներկայիս ունի լուրջ տարաձայնութիւններ:
է ունեցել Լիբանանի վարչապետ Սաադ Հարիրին: Հանդիպումներում, որպէս առաջնահերթ խնդիր, քննարկւել է կառավարական ճգնաժամի յաղթահարումը: Կյաջողւի՞ Թուրքիայի միջնորդութեամբ յաղթահարել այս ճգնաժամը Լիբանանում, ցույց կտայ ժամանակը: Բայց որ Լիբանանը 2005-ին Սաադի հօրՙ նախկին վարչապետ Ռաֆիկ Հարիրիի սպանութիւնից յետոյ ապակայունացել է, եւ անկայունութիւնը երկրի համար մշտական գործօն է դարձել, ակնյայտ է:Այլ կերպ, Լիբանանի խնդիրը ոչ այնքան Սաադ Հարիրիի գլխաւորած կառավարութեան ճգնաժամն է, որքան ճգնաժամային այն իրավիճակը, որից երկիրը արտաքին միջամտութիւնների պատճառով ոչ մի կերպ դուրս չի գալիս: Ըստ երեւոյթին ոչ էլ դուրս կգայ, քանի որ ճգնաժամի յաղթահարումը երկրի ներքին գործերին միջամտելու հնարաւորութիւնից կզրկի ինչպէս միջազգային ուժերին, այդպէս էլ այս ուժերի միջնորդութեամբ Լիբանանում քաղաքական ներկայութիւն ապահովող Իսրայէլին:
Յամենայն դէպս, յունւարի 12-ին, երբ Վաշինգտոնում Սաադ Հարիրին բանակցում էր նախագահ Բարաք Օբամայի հետ, նրա կառավարութեան 11 նախարարներ, որոնք ներկայացնում էին «Հէզբօլլահին», «Ամալին» եւ «Ազատ հայրենասիրական շարժումը», հրաժարական էին տւել: Հրաժարականի պատճառաբանութիւնը Ռաֆիկ Հարիրիի սպանութիւնը հետաքննող միջազգային յանձնաժողովի յատուկ դատարանի սպանութեան մէջ «Հէզբօլլահին» մեղաւոր ճանաչելու հետեւութիւնն էր:
Թէեւ «Հէզբօլլահը», համարելով սպանութիւնը ամերիկա-իսրայէլական դաւադրութիւն, հերքել էր մեղադրանքը, սակայն ո՛չ ԱՄՆ-ի, ո՛չ Իսրայէլի, ո՛չ էլ Սաուդեան Արաբիայի միջնորդութեամբ Վաշինգտոնի վերահսկողութեան տակ գտնւող վարչապետ Սաադ Հարիրիի եւ նրա կառավարութեան խնդիրը սպանութեան գործի բացայայտումը չէ, այլ սպանութիւնը հետաքննող յանձնաժողովի յատուկ դատարանի հետեւութիւնը Լիբանանում «Հէզբօլլահին» չեզոքացնելու նպատակով օգտագործելու չարանենգ նկրտումը:
Այսինքն, Սաուդեան Արաբիայի միջնորդութեամբ ԱՄՆ-ի վերահսկողութեան տակ գտնւող Սաադ Հարիրիի կառավարութիւնը փլուզւել է հէնց «Հէզբօլլահին» չեզոքացնելու այդ նկրտման պատճառով, որը միաժամանակ Լիբանանի անկայունութեան գլխաւոր պատճառն է նաեւ: Հետեւաբար, քանի դեռ Միացեալ Նահանգները, միջազգային միւս ուժերն ու Իսրայէլը չեն հրաժարւել «Հէզբօլլահին» չեզոքացնելու ծրագրից, որն, ի տարբերութիւն ԱՄՆ-ի եւ Սաուդեան Արաբիայի դրածոյ համարւող Սաադ Հարիրիի կառավարութեան, մեծ ժողովրդականութիւն է վայելում երկրում եւ ամուր դիրքեր ունի, Լիբանանը կայունանալ չի կարող:
Սակայն խնդիրն ինքնին «Հէզբօլլահին» չեզոքացնելու ամերիկա-իսրայէլական ծրագիրն էլ չէ, այլ Լիբանանում Իրանի Իսլամական Հանրապետութեան դէմ «Հէզբօլլահի» պատրւակով ծաւալւող ԱՄՆ-ի եւ նրա դաշնակիցների չյայտարարած պատերազմը: 2006-ին Լիբանանի դէմ սանձազերծած պատերազմում Իսրայէլը խայտառակ պարտութիւն կրեց «Հէզբօլլահից»: Չի բացառւում, որ Լիբանանում պատերազմ սանձազերծելու դէպքում Իրանն էլ «Հէզբօլլահի» օրինակով պարտութեան մատնի ԱՄՆ-ին եւ նրա դաշնակիցներին:
Դրանով իսպառ կձախողւի ոչ միայն Լիբանանում «Հէզբօլլահին» չեզոքացնելու ամերիկա-իսրայէլական ծրագիրը, այլեւ զուգահեռաբար ի չիք կդառնայ նաեւ տարածաշրջանում Սաուդեան Արաբիայի գլխաւորութեամբ հակաշիական կոալիցիայ ձեւաւորելու եւ դա Իրանի Իսլամական Հանրապետութեանը հակադրելու Վաշինգտոնի միւս ծրագիրը:
Այս զարգացումը, ինչ խօսք, կյանգեցնի տարածաշրջանում Իրանի ազդեցութեան աննախադէպ ամրապնդմանն ու խթան կհանդիսանայ հակաամերիկեան տրամադրութիւնների հետագայ ծաւալման համար: Այսպիսով, Մ. Նահանգները դիրքեր կկորցնեն Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքում, ամերիկեան ծրագրերի ձախողման պայմաններում կսպառւեն Վաշինգտոնի միջինարեւելեան քաղաքականութեան դիրքերը, վերջինն այսպիսով կզրկւի ոչ միայն որդեգրած քաղաքականութիւնը վերանայելու, նոյնիսկ արդիւնաւէտ նոր քաղաքականութիւն մշակելու հնարաւորութիւնից:
Այլ կերպ, եթէ «Հէզբօլլահը» վտանգում է Լիբանանում ԱՄՆ-ի եւ Իսրայէլի ծրագրերը, ապա Իրանի Իսլամական Հանրապետութիւնն էլ տարածաշրջանում լուրջ վտանգ է ներկայացնում ամերիկեան քաղաքականութեան հետագայ ընթացքի համար: Սակայն «Հէզբօլլահը» Լիբանանում, իսկ Իրանըՙ Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքում պաշտպանողական մեծ ներուժ ունեն, հակառակ դրան, Մ. Նահանգներըՙ բազում անհետաձգելի խնդիրներ: Թերեւս տարածաշրջանում Իրանի դիրքերի աննախադէպ ամրապնդման հանգամանքը կարող է կառավարական ճգնաժամի յաղթահարման հարցում Թուրքիայի առջեւ միջնորդութեան հեռանկարներ բացել Լիբանանում, սակայն այդ միջնորդութիւնը նախ պէտք է փոխհամաձայնեցւած լինի Վաշինգտոնի հետ եւ դրան նախապէս հաւանութիւն տայ նաեւ Իսրայէլը: Մինչդեռ Թուրքիան ե՛ւ ԱՄՆ-ի, ե՛ւ Իսրայէլի հետ ներկայիս ունի լուրջ տարաձայնութիւններ:
ՅԱԿՈԲ ՉԱՔՐԵԱՆ ,
«Ազգ»
ArmAr.am
ArmAr.am
Posts
0 Պատգամ:
Post a Comment