ՏՐԱՄԱԳԻԾ

Նախքան պետական աջակցութիւն հայցելն անհրաժեշտ է այդ միջամտութեան սահմանների ճշգրտում կատարել՝ տեխնիկական, ծրագրային անվտանգութեան ապահովման պատրւակով կայքերի բուն գործունեութեանը միջամտելուց խուսափելու համար կամ պարզապէս կացնային տարբերակով կայքերը ինտերնէտից չանհետանալու համար:
Հասկանալի է, որ տեղեկատւական հասարակութիւնում ինֆորմացիան արժէք է, ուժի և իշխանութեան աղբիւր է, իսկ ուժն ու իշխանութիւնը՝ ինֆորմացիայի տիրապետելու միջոց, ինֆորմացիոն տարածութեան ձևաւորման հնարաւորութիւն:

Օրինակ՝ ադրբեջանական az դոմէյնում ընդդիմադիր ինտերնէտային կայքէջ գտնել այսօր գրեթէ հնարաւոր չէ: Դրանք կա՛մ արգելափակւում են, կա՛մ ենթարկւում հաքերների՝ պետականօրէն ուղղորդւած յարձակման:
Ինտերնէտի վերահսկման օրինակ ունի նաև Հայաստանը մարտի 1-ին յայտարարւած արտակարգ դրութեան օրերին: Թեև այդ ընթացքում էլ բազմաթիւ արտասահմանեան պրոքսի սերւերների միջոցով հնարաւոր էր գտնել հայաստանեան իրադարձութիւնները պաշտօնականից տարբերւող տեսակէտից լուսաբանող ընդդիմադիր կայքերի այլ դոմէյնային տարբերակներ:

Պետական վերահսկողությունն ինտերնէտի նկատմամբ կը լինի ազատ խօսքի մահը Հայաստանում: Այսօր ինտերնէտը միակ տեղեկատւական միջոցն է, որն օգտագործողին տալիս է ինֆորմացիայի ընտրութեան առաւելագոյն ազատութիւն:
Աւելին՝ ինտերնէտը հնարաւորութիւն է տալիս պասիւ սպառողից վերածւել տեղեկատւական գործընթացի մասնակցի, որպէս չխմբագրած, չգրաքննած տեղեկութեան աղբիւրի, նաև զրպարտութեան, կողմնակալ, սեփական մեկնաբանութիւնը փաստի տեղ ներկայացնողի:

Ինտերնէտն անսահմանափակ ազատութեան տարածութիւն է, և դա է այդ երևոյթի գլխաւոր արժէքը: Բացի այդ՝ ինտերնէտը նաև դառնում է միւս ԶԼՄ-ների բովանդակային հէնքը: Հայաստանյան ԶԼՄ-ները միջազգային կեանքը ներկայացնում են հենց ինտերնէտային կոնտէնտի շնորհիւ:
Մեր աւանդական ԶԼՄ-ներն անգամ հայաստանեան իրադարձութիւնների մի մասը, որն ի վիճակի չեն լինում լուսաբանել սեփական ուժերով, ներկայացնում են՝ օգտւելով հենց կայքերից:

Վերջին շրջանում հեռուստատեսութեամբ և ռադիոյով յաճախակի կարելի է լսել յղումներ կայքէջերին, իսկ մեծ մասն էլ առանց յղումի ներկայացւում է իբրև սեփական ինֆորմացիա. դրա հաւաստիութեան ու սկզբնաղբիւրի ստուգումը գրեթէ հնարաւոր չէ:
Սակայն բոլոր թերութիւններով ու վտանգներով հանդէրձ՝ ինտերնէտը դատապարտւած է լինել ապագայի գերիշխող մեդիատարածութիւնը:

Այսօր Հայաստանում ինտերնէտից օգտւում են երիտասարդ, գործունեայ, կրթւած, կայուն ու զգալի եկամուտ ունեցող մարդիկ՝ քաղաքային ինտելէկտուալներ, տարբեր ոլորտների մասնագէտներ, դպրոցականներ, ուսանողներ, պետական մարմինների աշխատակիցներ, և դա, բնականաբար, բոլոր տեսակի սոցիալական անհաւասարութիւններին գումարում է նաև այսպէս կոչւած թւային անհաւասարութիւնը, սակայն կարելի է և դրական կանխատեսում անել:
Առաջիկայ տասը տարիներին ընդհանուր սերնդափոխութեան արդիւնքում Հայաստանի բնակչութեան շրջանում առանց ինտերնէտի կեանքը չպատկերացնող մարդկանց թիւը կը լինի գերակշռող, ինչը միջնակարգ և բարձրագոյն կրթութեան ոլորտ ինտերնէտի և տեղեկատւական տեխնոլոգիաների մուտքի արդիւնք է:

Բացի այդ՝ ինտերնէտն այն հատուկենտ ոլորտներից է, որը չունի մենաշնորհային բնոյթ, և առաջիկայ տարիներին ազատ մրցակցութեան արդիւնքում սպասւում է գների զգալի անկում, հետևաբար բնակչութեան աւելի մեծ հատւած հնարաւորութիւն կունենայ անգամ բջջային հեռախօսի միջոցով ցանկացած պահի լինել վիրտուալ (مجازی) ցանցում:
Վստահաբար կարելի է պնդել, որ ինտերնէտի տեղեկատւական աղբիւրի դերը զգալիօրէն կը գերազանցի հեռուստատեսութեանը, որն ազատ ժամանակի միջոց է, իսկ ինտերնէտը հիմնականում հէնց աշխատանքային, կրթական, միջանձնային հաղորդակցման և նոր միայն ազատ ժամանակի, ժամանցային զւարճանքի միջոց է:

Այս ամէնն իհարկէ կը դրդի իշխանութեանը վերահսկողութեան միջոցներ գտնել նաև ինտերնէտում: Բայց դա գործնականում գրեթէ անիրագործելի է՝ հաշւի առնելով հայկական սփիւռքի գործօնը և այլ երկրներում հայալեզու կայքեր գործարկելու հնարաւորութիւնը:
Իսկ ազատ տեղեկատւական հասարակութեան իդէալը մէկն է. իւրաքանչիւր ոք աշխարհի ցանկացած կէտից պէտք է հնարաւորութիւն և իրաւունք ունենայ ակնթարթօրէն ստանալ իրեն անհրաժեշտ համապատասխան ինֆորմացիան և կապ հաստատել իւրաքանչիւրի հետ:
Ինֆորմացիոն հասարակութիւնում այն իրադարձութիւնը, մարդը, երևոյթը, որը չի յայտնւում վիրտուալ (مجازی) մեդիատարածութիւնում, գոյութիւն չունի, և նոյն մեխանիզմով՝ իրականում գոյութիւն չունեցող իրադարձութիւնը, մարդն ու երևոյթը կեանք են ստանում՝ յայտնւելով վիրտուալ (مجازی) մեդիատարածութիւնում:
Հէնց այս իրողութիւնն ընդունելով՝ օրւայ իշխանութիւնը միշտ էլ փորձելու է վերահսկողութիւն սահմանել առաջին հերթին էլէկտրոնային լրատւամիջոցների նկատմամբ, ինչը յաջողութեամբ կարելի է իրականացնել յատկապէս հեռուստատեսութեան դէպքում, սակայն գործնականում սահմաններ չը ճանաչող ինտերնէտային տարածութեան համար այդ վերահսկողութեան իրականացումը զգալիօրէն բարդանում է: