Երբ մարմինը չգիտի, թէ գլուխն ինչ է անելո՞ւՀայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւնների կարգաւորման վերաբերեալ «ճանապարհային քարտէզի» ստորագրումից ուղիղ մէկ տարի յետոյ՝ 2010թ. ապրիլի 22-ին, ՀՀ Ազգային ժողովում քաղաքական կոալիցիայ կազմած կուսակցութիւնները՝ ՀՀԿ-ն, ԲՀԿ-ն և ՕԵԿ-ը, հանդէս եկան համատեղ յայտարարութեամբ՝ նշելով, որ «հայկական կողմի կառուցողական ջանքերը և միջազգային հանրութեան ակնկալիքները շարունակաբար բախւեցին թուրքական կողմի անհետևողական, խուսափողական դիրքորոշումներին, շարունակական նախապայմանների առաջադրման քաղաքականութեանը, որը փակուղի մտցրեց 2009թ. հոկտեմբերի 10-ին Ցիւրիխում ստորագրւած Հայ-թրքական արձանագրութիւնների՝ խելամիտ ժամկէտներում վաւերացման գործընթացը»:
Հետաքրքրական այն է, որ այդ յայտարարութիւնից ընդամէնը 2 օր առաջ՝ ապրիլի 20-ին, նոյն այդ կոալիցիոն կուսակցութեան՝ «Օրինաց երկրի» փոխնախագահ Մհեր Շահգելդեանը մեր հարցին ի պատասխան յայտարարել էր, որ Հայ-թրքական յարաբերութիւնների կարգաւորման գործընթացը փակուղի չի մտել։
-Չեմ կարծում, որ գործընթացը փակուղի է մտել, և այս հանդիպումներն ու քննարկումները ևս ցոյց տւեցին դա,-ասել էր Մ. Շահգելդեանը։
Փաստօրէն մէկ օր անց ՕԵԿ–ը զգաց, որ փակուղում է յայտնւել և յայտարարութեամբ հանդէս եկաւ։
Ապրիլի 16-ին (կոալիցիոն կուսակցութիւնների համատեղ յայտարարութիւնից ընդամէնը 6 օր առաջ) նոյն հարցը տւեցինք նաև կոալիցիոն մէկ այլ կուսակցութեան՝ «Բարգաւաճ Հայաստան» խմբակցութեան քարտուղար Արամ Սաֆարեանին, և, ի՞նչ էք կարծում՝ ի՞նչ պատասխան ստացանք։ Նա յայտարարեց, որ Հայ-թրքական երկխօսութիւնը ոչ թէ սպրինտ է՝ 100 մետրանոց վազք, որը պէտք է մի շնչով արագ վազել, այլ մարաթօն, և որ 2010թ. ապրիլի 24-ից յետոյ էլ Հայ-թրքական բանակցութիւնները կշարունակւեն, ողջամիտ ժամկէտն էլ չի սպառւի այնքան ժամանակ, քանի դեռ հարցն ունի հասարակական-քաղաքական հնչեղութիւն.
- Հարցը շարունակում է մնալ արդիական, հետևաբար ողջամիտ ժամկէտներ ասած տերմինը դեռևս սպառւած չէ,- նշել էր Արամ Սաֆարեանը։
Ու զաւեշտալին ոչ այնքան նրանց պատասխաններն են (թէև ոմանց համար դեռ 2009թ. հոկտեմբերի 10-ին Ցիւրիխում Հայ-թրքական արձանագրութիւնները ստորագրելուց առաջ էլ պարզ էր, որ գործընթացը յայտնւելու է փակուղում), այլ այն, որ իրենց լաւատեսական պնդումներից ընդամէնը օրեր անց նոյն այդ կոալիցիոն կուսակցութիւններին պէտք է հրահանգւէր յայտարարութիւն տարածել՝ նշելով, որ Թուրքիան փակուղի է մտցրել խելամիտ ժամկէտներում արձանագրութիւնների վաւերացման գործընթացը:
Գոնէ Հայաստանի հանրապետական կուսակցութեան փոխնախագահ, ՀՀԿ խմբակցութեան ղեկավար Գալուստ Սահակեանից օրինակ վերցնէին, ով արդէն վերջերս սկսել էր պնդել, որ ողջամիտ ժամկէտները վաղուց սպառւել են։
-Մի քանի անգամ ասել եմ՝ ողջամիտ ժամկէտները վաղուց անցել են։ Այսօր Հայաստանը պատրաստ է արձանագրութիւնների տակ դրւած իր ստորագրութիւնը յետ վերցնել, սակայն նաև հարկաւոր է խոհեմ, նպատակայարմար քաղաքական պահի դա կատարել։ Իհարկէ, Սերժ Սարգսեան-Օբամա հանդիպումը նաև կանխատեսում է, որ հնարաւորինս աւելի կակտիւանան ճնշումները Թուրքիայի վրայ,- 2010թ. ապրիլի 13-ին «7օր»-ին տւած հարցազրոյցում յայտարարել էր Գ. Սահակեանը։
Թէև նա էլ իր կարծիքը հաշւած օրերի ընթացքում փոխելու գործելաոճով ոչնչով չի տարբերւում կոալիցիոն միւս գործընկերներից, քանի որ ապրիլի 15-ին, Գ. Սահակեանը յայտարարեց, որ Հայ-թրքական յարաբերութիւնների կարգաւորման գործընթացն արդէն աւելի է առաջ գնացել, քան արձանագրութիւնների վաւերացման կամ չվաւերացման խնդիրն է, ու շատ հնարաւոր է, որ մինչև ստորագրելն էլ սահմանները բացւեն։
Դէ այդ ժամանակ Գալուստ Սահակեանն ի՞նչ իմանար, որ օրեր յետոյ ինքը կոալիցիոն միւս գործընկերների հետ ոչ միայն գործընթացը փակուղու մէջ մտնելու մասին յայտարարութեան տակ պէտք է ստորագրէր, այլ նաև իր ղեկավար Սերժ Սարգսեանը պէտք է ուղերձով հանդէս գար և յայտարարէր.
-Թուրքիան պատրաստ չէ սկսւած գործընթացը շարունակել և առանց նախապայմանների, արձանագրութիւնների տառին համապատասխան քայլերով առաջ շարժւել: Ողջամիտ ժամկէտները, մեր կարծիքով, աւարտւել են: Ամէն գնով ապրիլի 24-ն անցկացնելու թուրքական գործելաոճը պարզապէս անընդունելի է: Մենք անընդունելի ենք համարում նաև Հայաստան-Թուրքիա երկխօսութիւնն ինքնանպատակ դարձնելու անիմաստ ձեռագիրը և այս պահից սկսած յարաբերութիւնների կարգաւորման ներկայ փուլը համարում ենք սպառւած:
Ինչպէս պարզ է դառնում ՀՀ նախագահի խօսքից՝ գործընթացի շատ աւելի առաջ գնալու մասին խօսք անգամ չկայ, ինչի մասին պնդում էր ՀՀԿ փոխնախագահը։
Այս ամէնից կարելի է եզրակացնել մեկ բան։ Սրանով ապացուցւում է, որ Հայաստանի ճակատագիրը գտնւում է ընդամէնը մէկ մարդու՝ ՀՀ նախագահի ձեռքում, ում որոշումների մասին կոալիցիոն անդամները և սեփական կուսակցութեան ներկայացուցիչները մեր բոլորի հետ միասին տեղեկանում են դրանց կայացումից յետոյ միայն (այդպէս եղաւ նաև 2009թ. ապրիլի 22-ին՝ «ճանապարհային քարտէզի» գիշերային ստորագրութեան պարագայում, ինչպէս նաև Հայ–թրքական արձանագրութիւնների գիշերային նախաստորագրման ժամանակ)։ Հայաստանի ճակատագիրն այն մարդու ձեռքում է, ով որոշումներ է կայացնում, իսկ յետոյ շատ հեշտութեամբ յայտարարում, որ չի սխալւում նա, ով ոչինչ չի անում։
-Չսխալւելու երաշխիքն ու հոմանիշը դեռ երէկ ոչինչ չանելն էր: Այսօր ոչինչ չանելը հաւասարազօր է սխալւելուն։... Մենք պէտք է ճկուն լինենք որոշումներ կայացնելիս և դրանք փոխելիս,- 2009թ. նոյեմբերի 28-ին ՀՀԿ 12-րդ համագումարում զայտարարեց Սերժ Սարգսեանը:
Այդ տրամաբանութեամբ կարելի է Հայաստանին հասցնել կործանման եզրին և յայտարարել՝ օ՛յ, սխալւեցի, բայց դէ, չի սխալւում նա, ով ...
Արէգնազ Մանուկեան
Հետաքրքրական այն է, որ այդ յայտարարութիւնից ընդամէնը 2 օր առաջ՝ ապրիլի 20-ին, նոյն այդ կոալիցիոն կուսակցութեան՝ «Օրինաց երկրի» փոխնախագահ Մհեր Շահգելդեանը մեր հարցին ի պատասխան յայտարարել էր, որ Հայ-թրքական յարաբերութիւնների կարգաւորման գործընթացը փակուղի չի մտել։
-Չեմ կարծում, որ գործընթացը փակուղի է մտել, և այս հանդիպումներն ու քննարկումները ևս ցոյց տւեցին դա,-ասել էր Մ. Շահգելդեանը։
Փաստօրէն մէկ օր անց ՕԵԿ–ը զգաց, որ փակուղում է յայտնւել և յայտարարութեամբ հանդէս եկաւ։
Ապրիլի 16-ին (կոալիցիոն կուսակցութիւնների համատեղ յայտարարութիւնից ընդամէնը 6 օր առաջ) նոյն հարցը տւեցինք նաև կոալիցիոն մէկ այլ կուսակցութեան՝ «Բարգաւաճ Հայաստան» խմբակցութեան քարտուղար Արամ Սաֆարեանին, և, ի՞նչ էք կարծում՝ ի՞նչ պատասխան ստացանք։ Նա յայտարարեց, որ Հայ-թրքական երկխօսութիւնը ոչ թէ սպրինտ է՝ 100 մետրանոց վազք, որը պէտք է մի շնչով արագ վազել, այլ մարաթօն, և որ 2010թ. ապրիլի 24-ից յետոյ էլ Հայ-թրքական բանակցութիւնները կշարունակւեն, ողջամիտ ժամկէտն էլ չի սպառւի այնքան ժամանակ, քանի դեռ հարցն ունի հասարակական-քաղաքական հնչեղութիւն.
- Հարցը շարունակում է մնալ արդիական, հետևաբար ողջամիտ ժամկէտներ ասած տերմինը դեռևս սպառւած չէ,- նշել էր Արամ Սաֆարեանը։
Ու զաւեշտալին ոչ այնքան նրանց պատասխաններն են (թէև ոմանց համար դեռ 2009թ. հոկտեմբերի 10-ին Ցիւրիխում Հայ-թրքական արձանագրութիւնները ստորագրելուց առաջ էլ պարզ էր, որ գործընթացը յայտնւելու է փակուղում), այլ այն, որ իրենց լաւատեսական պնդումներից ընդամէնը օրեր անց նոյն այդ կոալիցիոն կուսակցութիւններին պէտք է հրահանգւէր յայտարարութիւն տարածել՝ նշելով, որ Թուրքիան փակուղի է մտցրել խելամիտ ժամկէտներում արձանագրութիւնների վաւերացման գործընթացը:
Գոնէ Հայաստանի հանրապետական կուսակցութեան փոխնախագահ, ՀՀԿ խմբակցութեան ղեկավար Գալուստ Սահակեանից օրինակ վերցնէին, ով արդէն վերջերս սկսել էր պնդել, որ ողջամիտ ժամկէտները վաղուց սպառւել են։
-Մի քանի անգամ ասել եմ՝ ողջամիտ ժամկէտները վաղուց անցել են։ Այսօր Հայաստանը պատրաստ է արձանագրութիւնների տակ դրւած իր ստորագրութիւնը յետ վերցնել, սակայն նաև հարկաւոր է խոհեմ, նպատակայարմար քաղաքական պահի դա կատարել։ Իհարկէ, Սերժ Սարգսեան-Օբամա հանդիպումը նաև կանխատեսում է, որ հնարաւորինս աւելի կակտիւանան ճնշումները Թուրքիայի վրայ,- 2010թ. ապրիլի 13-ին «7օր»-ին տւած հարցազրոյցում յայտարարել էր Գ. Սահակեանը։
Թէև նա էլ իր կարծիքը հաշւած օրերի ընթացքում փոխելու գործելաոճով ոչնչով չի տարբերւում կոալիցիոն միւս գործընկերներից, քանի որ ապրիլի 15-ին, Գ. Սահակեանը յայտարարեց, որ Հայ-թրքական յարաբերութիւնների կարգաւորման գործընթացն արդէն աւելի է առաջ գնացել, քան արձանագրութիւնների վաւերացման կամ չվաւերացման խնդիրն է, ու շատ հնարաւոր է, որ մինչև ստորագրելն էլ սահմանները բացւեն։
Դէ այդ ժամանակ Գալուստ Սահակեանն ի՞նչ իմանար, որ օրեր յետոյ ինքը կոալիցիոն միւս գործընկերների հետ ոչ միայն գործընթացը փակուղու մէջ մտնելու մասին յայտարարութեան տակ պէտք է ստորագրէր, այլ նաև իր ղեկավար Սերժ Սարգսեանը պէտք է ուղերձով հանդէս գար և յայտարարէր.
-Թուրքիան պատրաստ չէ սկսւած գործընթացը շարունակել և առանց նախապայմանների, արձանագրութիւնների տառին համապատասխան քայլերով առաջ շարժւել: Ողջամիտ ժամկէտները, մեր կարծիքով, աւարտւել են: Ամէն գնով ապրիլի 24-ն անցկացնելու թուրքական գործելաոճը պարզապէս անընդունելի է: Մենք անընդունելի ենք համարում նաև Հայաստան-Թուրքիա երկխօսութիւնն ինքնանպատակ դարձնելու անիմաստ ձեռագիրը և այս պահից սկսած յարաբերութիւնների կարգաւորման ներկայ փուլը համարում ենք սպառւած:
Ինչպէս պարզ է դառնում ՀՀ նախագահի խօսքից՝ գործընթացի շատ աւելի առաջ գնալու մասին խօսք անգամ չկայ, ինչի մասին պնդում էր ՀՀԿ փոխնախագահը։
Այս ամէնից կարելի է եզրակացնել մեկ բան։ Սրանով ապացուցւում է, որ Հայաստանի ճակատագիրը գտնւում է ընդամէնը մէկ մարդու՝ ՀՀ նախագահի ձեռքում, ում որոշումների մասին կոալիցիոն անդամները և սեփական կուսակցութեան ներկայացուցիչները մեր բոլորի հետ միասին տեղեկանում են դրանց կայացումից յետոյ միայն (այդպէս եղաւ նաև 2009թ. ապրիլի 22-ին՝ «ճանապարհային քարտէզի» գիշերային ստորագրութեան պարագայում, ինչպէս նաև Հայ–թրքական արձանագրութիւնների գիշերային նախաստորագրման ժամանակ)։ Հայաստանի ճակատագիրն այն մարդու ձեռքում է, ով որոշումներ է կայացնում, իսկ յետոյ շատ հեշտութեամբ յայտարարում, որ չի սխալւում նա, ով ոչինչ չի անում։
-Չսխալւելու երաշխիքն ու հոմանիշը դեռ երէկ ոչինչ չանելն էր: Այսօր ոչինչ չանելը հաւասարազօր է սխալւելուն։... Մենք պէտք է ճկուն լինենք որոշումներ կայացնելիս և դրանք փոխելիս,- 2009թ. նոյեմբերի 28-ին ՀՀԿ 12-րդ համագումարում զայտարարեց Սերժ Սարգսեանը:
Այդ տրամաբանութեամբ կարելի է Հայաստանին հասցնել կործանման եզրին և յայտարարել՝ օ՛յ, սխալւեցի, բայց դէ, չի սխալւում նա, ով ...
Արէգնազ Մանուկեան
Յ.Գ.։ Եթէ յիշում էք, Հայ–թրքական «մեղրամիսի» բուռն շրջանում, երբ մեզ քարոզչական տեռորի էին ենթարկում տարբեր կարգի պաշտօնեաները, «մտաւորականները», վերլուծաբանները, թուրքագէտները և քաղաքագէտները, հիմնական փաստարկն այն էր, որ Հայաստանը զարգանալու այլ տարբերակ չունի, քան Թուրքիայի հետ բաց սահմանը։ Հիմա ստացւում է, որ մենք զարգանալու շանս չունե՞նք։ Բայց չէ՞ որ դա յիմարութիւն էր։ Յիմարութիւն, որը տոտալ կերպով քարոզւում էր։ Իհարկէ լաւ կլինի, որ ունենանք բաց սահմաններ, բայց այդ սահմաններն այդ ձևով չեն բացւելու, ինչ ձևով, որ քարոզւում էր մեզ։
7օր
Posts
0 Պատգամ:
Post a Comment