ՏՐԱՄԱԳԻԾ

... Մտայ եկեղեցի եւ աղօթեցի բոլորիս համար, ու մանաւանդ նրանց համար, որոնք հանգամանքը, վարկն ու նիւթական շահերը վեր են դասում համայնքի շահերից եւ այդ բոլորը պահպանելու համար՝ ի՜նչ գործեր ասես, որ չեն անում... այն էլ երկար տարիներ ազգային կեանքի վաստակ ունենալով իրենց թիկունքին եւ ո՛չ՝ շալակին...Ու աղօթքից յետոյ մտածեցի, թէ ինչու չպատասխանեցի նրան, ո՛չ թէ նրան ու նրանց..., այլ բոլոր նրանց՝ որոնք այսպիսի խօսքեր են շեփորում, հակառակ այն իրողութեանը, որ նրանք Քրիստոսի ուսուցումների համաձայն, գոնէ ձեւականօրէն ու հէնց իրենց խանդավառութիւն պատճառելու համար, պիտի աւելի խոհեմ, հեռատես ու մանաւանդ ներող լինեն, նոյնիսկ եթէ մեղք էլ չես գործել

...Շիտակն ասեմ՝ փոշմանեցի չասելու համար, բայց եթէ ասէի, որ ասում եմ, անկախ այն բանից, թէ «Ո՞վ է պոչս կտրել ու շալակս դրել...» անպայման կասէի, թէ «Յանձնառութեան բեռ կրող մարդու շալակին ու յոռի երեւոյթների մասին արտայայտւելու սեփական թիկունք ունեցող մարդու շալակին, այդպիսի որակումներից բացի, ընդհանրապէս արդէն բեռ կայ...

Բեռ, որը տանելը չկարողացող մարդիկ առհասարակ իրենք եւս յաւելեալ բեռ են դառնում այդ խեղճ ու տկար շալակին...Եւ ասում եմ ահա, թէ այն պոչ-ը, որի մասին առակ է հիւսել ժողովուրդը՝ դա գող կատւի պոչն է, եւ ոչ թէ՝ համայնքի իրականութիւնները քողազերծող խեղճ մի լրագրողի... որն իր մասնագիտական ու իրաւացի պարտականութիւնները կատարելու ճամբին անդադար պատժւում է..., Նրանք այդպիսի կատուներ են փնտրում՝ պոչերը կտրելու եւ ոչ թէ շալակին դնելու համար... եւ վճռական ու վճռակամ են այդ հարցը մինչեւ վերջ հետապնդելու համար...Նմաններն ընդհանրապէս պոչ չունեն...

Նրանք ունենում են արծւի տեսողութիւն ու կատւի հոտառութիւն եւ առանց վարանումների ու սակարկութեան՝ համայնքի համայնական շահերն են պաշտպանում՝ «գող կատուներ»-ի պոչերը շալակներին դնելու համար...Նրանց շալակն այնքան բեռնաւորւած է ծանր հոգսերով ու մտահոգութիւններով, որ նոյնիսկ եթէ իրենց պոչն էլ աւելացնեն դրանց կողքին, ոչինչ չի պատահի... թող դրանով չխանդավառւեն հասարակ «պոչաւորները...»:

21-րդ դարի առաջին տասնամեակն ենք գլորել արդէն, եւ երբ ամբողջ աշխարհը յատուկ յարգանք է տածում յանձնառու լրագրողներին, մենք այստեղ նախնադարեան չափանիշերով դեռ ճշմարիտ խօսող մարդկանց ահաբեկում եւ կրակի մէջ հրկիզելու փորձեր ենք կատարում... Դա բռնապետերի ու կամակոր բռնակալների յատուկ ոճն է... Ամօթ է եւ առաւելաբար ցաւալի..., որ մեր ժողովրդավար հասարակութեան մէջ է կատարւում այդ բոլորը... Այդ տեսակ անբարեկիրթ ու անբան մարդկանց յատուկ բամբասանքների փոխարէն՝ շատ լաւ կը լինէր, եթէ կատարւող քննադատութիւններին պատասխանւէր տրամաբանօրէն եւ ո՛չ թէ՝ ամբոխավարի ոճով «գրւած» յերիւրանքներով...

Կամ ամենակտրուկ ու վճռական ձեւով գործնական քայլերի դիմելով՝ փաստւէր թէ՝ լրագրողը «ստում է»... Այն ժամանակ «կտրւած պոչը շալակին դրած...» լրագրողը փաստացի տւեալներով կապացուցէր թէ՝ որն է յերիւրանք ու որտեղից են սկսում ձրի ստախօսութեան սահմաններն ու ո՞ւր է հասնում այդ խճճւած կծիկի պոչը...Ո՜վ պոչ կտրողներ, եթէ կարծում էք դժւար է հասկացւում բառերիս իմաստը, կարիք չկայ շատ նեղութիւն տաք Ձեզ:

Կարիք էլ չկայ 360 աստիճան տրամագծի չափ Ձեր շուրջը պտտել... Բաւական է հէնց հինգ աստիճան... միայն այսքանի չափ ձեր շուրջը դիտել ու գտնել կծիկի պոչը, որն այնքան էլ խճճւած չի թւում... Չգիտեմ՝ այս հարցի որ բաժինն է բարդ ու անհասկանալի...Ահա այսքան հեշտ ու դիւրըմբռնելի հարց, որին պատասխանելու փոխարէն՝ փորձում են կատու գտնել ու պոչը կտրել ու դնել շալակին... մինչ գող կատուն, որի պոչը պիտի կտրել ու դնել շալակին, շատ էլ հեռու չէ կատու փնտրողներից...

Հարցադրման ընդհանրապէս մաքրելը ո՛չ խելացի է, ո՛չ էլ ճիշտ է եւ ո՛չ էլ նպատակայարմար 21-րդ դարում ապրող քաղաքակիրթ մարդու անհատականութեանը... Դա, անկասկած, ժողովրդին (շատ ներողութիւն ընթերցողներից) յիմար համարել ու դրանց գիտակցութիւնն ու հասկացողութիւնը կասկածի տակ տանել է նշանակում: Ժողովուրդը այն սակաւաթիւ պնակալէզները չեն, որ մի փոր հացի համար կամ ինչ-ինչ նկատառումներով..., ամէ՜ն ինչի կը դիմեն՝ նոյնիսկ ստախօսութեան՝ ախտն ու հիւանդութիւնը կոծկելու համար:

Սիրելի՛ք, ժողովուրդը սեփական գիտակցութիւնից ու ճանաչողութեան ու դատողութեան կարողականութիւններից բացի՝ ունի նաեւ թէ՛ սեփական աչք, թէ՛ ականջ, եւ թէ՛ հասարակագիտական հոտառութիւն:

Եւ այդպիսի ժողովուրդը տեղեկատւութեան սարսափելի թռիչքի ժամանակաշրջանում երբեք չի ցանկանայ, որ տհաս մարդու նման՝ ուրիշները իր փոխարէն թէ՛ դիտեն, թէ՛ լսեն, թէ՛ խօսեն, եւ թէ՛ դատեն... Իսկ երբ հարցը կապւում է համայնքի թերթի լրագրողի վարկաբեկմանը, որը ազատ լրագրող լինելով՝ պատասխանատու է նախ իր խղճին ու ապա իր համապատասխան հիմնարկութեանը, դա արդէն համարւում է սարսափելի եւ կոպիտ սխալ, որի հետեւանքները կը դառնան խիստ անցանկալի:

Այսօր ո՛չ Ռեզաշահի եւ ո՛չ էլ ստալինեան բռնապետական համակարգում եւ ո՛չ էլ Սադդամ Հուսէյնի Իրաքի եւ.... մէջ ենք ապրում ու աշխատում. այսպիսի մի պայմաններում մանաւանդ լրագրողն ունի իրեն պաշտպանելու յատուկ օրէնքները: Եւ վերջապէս, Ձեր դիմացինը սկսնակ լրագրող չէ, որ այսքան հեշտ ու սուս ու փուս պոչը կտրէք ու դնէք շալակին... թէեւ սկսնակի պարագայում էլ այդպիսի իրաւունք չի վերապահւել որեւէ մէկի:

Այս լրագրողը խօսում է 1973 թւականից այս կողմ ունեցած իր գործունէութեամբ ձեռք բերւած տեղեկութիւնների ու փորձառութեան պաշարն իր տոպրակի մէջ ունենալու վստահութեամբ ու երաշխիքով: Երաշխիք ու փորձառութիւն, որի մէջ թաքնւած են հազար ու մի գաղտնի եւ բացայայտւած տեղեկութիւններ... Ճիշտ այսօրւայ նման... Լրագրողը եթէ չունենայ նման տւեալներ, նոյնիսկ գրիչ ու սրիչ ձեռք բռնելու իրաւունք չպիտի ունենայ...

Թէեւ հաւատքիս ու համոզումներիս կապակցութեամբ բոլորովին կարիք չեմ զգում ապացոյց ներկայացնել, բայց յարմար եմ համարում ի լուր «անտեղեակ»-ների՝ մատնանշել, որ հէնց այս պոչ կտրած կատուն ոչ միայն այն թափթփուկներից չէ, որ ոմանց թիկունքում թաքնւած, քաղաքական յետին նպատակներ հետապնդելով, ամէն օր ինչ-որ երեւոյթ պատրւակելով՝ թշնամութեան դրօշ են ծածանում ու սուր են ճօճում ազգային կառոյցի ու իշխանութեան դէմ, այլ նոյների դէմ կուրծք է դէմ տւել դեռ 80-ական թւականներին՝ պաշտպանելու համար համայնքի միակ ու օրինական ազգային կառոյցը:

Եւ ահա նոյն առաքելութեամբ է, որ այսօր գրիչ է շարժում... Թող յիշեն բոլոր նրանք, որոնք «մոռացել» են այն օրերը կամ թերեւս անարխիա տիրող այն պայմաններում բոլորովին հրապարակի վրայ էլ չէին...Եւ այսօր էլ նոյն համոզումներով ու վճռականութեամբ եւ ամբողջական նւիրումով ու ուժով կանգնած եմ օրինապահ եւ իրողութիւնները չմերժող ազգային օրինական կառոյցի կողքին, անշուշտ այն համոզումով որ երբէք չեմ լռելու անարդարութիւնների հանդէպ...
Յիշում եմ Պօղոս Առաքեալին...–«...Եղբայրներ, ... երբ մէկ տեղ հաւաքւէք, ձեզանից իւրաքանչիւրն ինչ շնորհ որ ունենայ... թող ծառայեցնի եկեղեցու շինութեանը»: (Ա կորնթաց. 14: 26-27)

Եւ մի խուրհուրդ էլ այն բոլոր ազգայիններին, որոնք անկեղծ աշխատանքի նպատակով՝ ազգային ծառայութեան դաշտ են իջել: Վարձքներդ ի կատար, բայց հակառակ ծաւալւող ներշնչումներին՝ այդ ասպարէզում խաղ չեն անում ընդհանրապէս: Այդ տեսակ խաղերում եթէ չիմանանք խաղի օրէնքները, մենք ինքներս դառնում ենք խաղալիք... Թող դուրս գան այդ վտանգաւոր խաղից ու որպէս լիիրաւ ազգայիններ՝ պահեն իրենց անհատականութիւնն ու արժանապատւութիւնը՝ անկախ այն բանից, թէ որին է դուրեկան դառնալու թէ ով է սրտնեղւելու: Քաջութիւնը դժւար գործ չէ. մի քիչ կամք ու արժանապատւութեան հասկացողութիւն է պահանջում... Իսկականը ժողովուրդն է ու դրա աննկուն կամքը...

Թոյլ տւէք հարցն այսքանով... փակել (առայժմ) ու բարեկամաբար խորհուրդ տալ թէ՝ բարեկամներ, ժողովրդին մարդու տեղ դրէք... եւ գող կատւին փնտրէք ուրիշ տեղ... եւ պոչի համար էլ յարմար տնօրինում կատարէք... Եւ կարեւորը՝ արդեօք վստահ էք, որ ինչ որ պատւական սկզբնաաղբիւրում արմատներ ունէ՞ք...