ԹԵՀՐԱՆՈՒՄ ԿԱՅԱՑԱՒ
Հայ-թրքական արձանագրութիւնների քննարկում՝
համայնքի ներկայացուցիչների մասնակցութեամբ
Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններ, այս վերջին յարաբերութիւն գոյականի համար ճիշտ գնահատական է տալիս քաղաքագէտ Արմէն Այւազեանը՝ նկատել տալով, որ հայ-թրքական յարաբերութիւններ չկան, այլ պէտք է դրան տալ հայ-թրքական հակամարտութիւն բնութագիրը:
Ինչեւէ, այսօր հայ ժողովրդին մատուցւել է մի փաստաթուղթ, արձանագրութիւն, որի ենթատեքստում յարաբերութիւն գոյականը աւելի խորքային է պատկերացւում, իսկ աւելի արմատային այդ փաստաթղթի գործնականացումը ենթադրում է կէտեր, որոնցով կը խախտւեն արիւնով ձեռք բերւած սահմանագծերի հոգե-բարոյական նորմերը եւ չափանիշերը, որոնց նախընթացը արդէն իսկ համաձայնագրային գաղտնի փուլերով իրականացւող հանգրւաններում հաշւի չի նստել հէնց Ցեղասպանութեան հետեւանքով իսկ առաջացած Սփիւռքի կարծիքների հետ, քանզի, ինչպէս պարզւում է այսօր, այդ արձանագրութիւն կոչւածը պարունակում է կէտեր, որոնք ոչ միայն չեն բխում ազգային շահերից, այլ նաեւ յուսալքում եւ կոտրում են այն փոքրիկ յոյսի հատիկը, որով ապրում է Սփիւռքը եւ որի արդարացի վերջնական հանգուցալուծման յոյսերով է մաքառում:
Վերադառնանք հայ-թրքական արձանագրութեանը, որի օգոստոսի 31-ի լիովին քողազերծումից յետոյ՝ այն դարձաւ ոչ միայն Հայաստանի, այլեւ ողջ հայ քաղաքական մտքի քննարկման առարկայ ու նաեւ ազգային հոգե-մտաւոր իր շառաւիղներով ներառեց նաեւ հայ հասարակութեանը՝ ցասումի մեծ ալիք բարձրացնելով յատկապէս սփիւռքեան հասարակութիւնում:
Սեպտ. 17-ին, «Ալիք» հաստատութեան նախաձեռնութեամբ, Հ. Ուս. «Չհարմահալ» միութեան «Յովհ. Թումանեան» սրահում հանդիպման էին հրաւիրւել համայնքի ազգային իշխանութեան ենթակայ բոլոր մարմինների ներկայացուցիչներ, Պատգամաւորական ժողովի պատգամաւորներ եւ հասարակական մի շարք մարմինների ներկայացուցիչներ՝ լսելու Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անդամ Վիգէն Բաղումեանի հայ-թրքական համաձայնագրի շուրջ լուսաբանումները եւ դրանցից ելնող վերլուծութիւնները, որոնք նպատակ ունէին քննարկւելու նաեւ համայնքի հասարակութեան խօսնակների հետ:
Սա արդէն իր տեսակի մէջ երկրորդ հանդիպումն է, որը կազմակերպւում է «Ալիք» հաստատութեան նախաձեռնութեամբ՝ նպատակ ունենալով լաւագոյնս իրազեկել համայնքին համաձայնագրի կէտային ողջ էութիւնը, ինչ խօսք նաեւ նշւած կէտերի տակ թաքնւած գործնականացման դէպքում պատկերացումներից աւելի քան «վնասակար» իրողութիւններ:
«Ալիք» հաստատութեան ներկայացուցիչ Գեւիկ Մկրտչեանը ներկայ հասարակութեանը ներկայացրեց քննարկւող թեման, որի մասին պէտք է խօսէր Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անդամ Վիգէն Բաղումեանը:
Պէտք է նշենք, որ ուշագրաւ էին պրն. Բաղումեանի մեկնաբանութիւնները, որոնցով նա ի յայտ բերւեց այն իրողութիւնը, որ համաձայնագրի հիմքերը եռամեայ անցեալ ունեն, այսինքն՝ Հայաստանի իշխանութիւնները գաղտնի կերպով վարել են բանակցութիւններ՝ թրքական իշխանութիւնների հետ, իսկ աւելի վաղ յարաբերութիւններ են արդէն իսկ առգոյ եղել Հայաստանի երեք նախագահների իշխանութեան օրօք, որոնք այսօր իրենց գագաթնակէտին են հասել համաձայնագրի տեսքով եւ դուրս են եկել քողարկւած վիճակից:
Պրն. Բաղումեանը նշեց, որ որպէս կոալիցիոն իշխանութեան մաս կազմող քաղաքական ուժ՝ Հ.Յ.Դ.-ն իրազեկւել է համաձայնագրին, որի կէտերը մի քանի անգամ նրա կողմից ենթարկւել են փոփոխման, բայց որոշակի փուլում ՀՀ իշխանութիւնների կողմից արդէն դադարեցւել է ՀՀ իշխանութիւնների հետ համագործակցութիւնը այդ ոլորտում կուսակցութեան հետ՝ անհասկանալի պատճառներով:
Մինչ այն ժամանակ, երբ ապրիլի 22-ին կատարւածը անակնկալի է բերել նրանց: Իսկ արդէն երկրորդ անակնկալը բերեց նրան, որ Հ.Յ.Դ.-ն դուրս եկաւ կոալիցիոն կազմից:Դեռ երկար կարող ենք շարունակել այս վերլուծութեան թեման, քանզի նրա հետաքրքիր բնոյթը հասարակութեան ուշադրութիւնը ակնդէտ հրաւիրել էր իր վրայ, բայց շեշտենք, որ դեռ առանձին կանդրադառնանք այս թեմային՝ աւելի մանրամասն:
Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անդամը նշեց նաեւ, որ իրենք դէմ չեն հայ-թրքական յարաբերութիւններին, չնայած այստեղ եւս առկայ են ոչ-ընդունելի կէտեր, բայց աւելի քան դրժելի են համաձայնագրի այն կէտերը, որոնք չեն բխում մեր ազգային շահերից:
Վերջում վերլուծաբանը դիպուկ գնահատեց այն գաղափարը, որ համայնքը իր ցասումն ու բողոքը՝ այս համաձայնագրի դէմ, արտայայտում է ստորագրահաւաքներով եւ անձնական տեսակէտների արծարծումով, որոնք պատրաստւում է թղթի յանձնւել եւ փոխանցւել Իրանում ՀՀ դեսպանութիւն, որն նոյնպէս հասցէագրւելու է ՀՀ նախագահին՝ ճշտորոշւած ժամկէտում:
Ներկաները վերջում իրենց տեսակէտներն յայտնեցին, ինչպէս եւ իրենց ու հարցերն ուղղեցին Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անդամ պրն. Վիգէն Բաղումեանին, որոնց նա պատասխանեց սպառիչ լուսաբանութիւններով:
Աւելացնենք, որ նման կարգի հասարակական քննարկումների են նախապատրաստւում համայնքի ազգային-մշակութային տարբեր միաւորներ, որոնց առթիւ, սակայն, տեղեկութիւններ կը հաղորդւեն լրացուցիչ հետագայում:
Posts
0 Պատգամ:
Post a Comment