Ջաւախքում հայերէնը զիջում է իր դիրքերը
«Վրացիները այս առումով ադրբեջանիցիներից աւելի այլանդակ են և թոյլ չեն տալիս որևէ հայատառ դասագիրք մեծ քանակութեամբ` առաւել ևս հայ ժողովրդի պատմութեան վերաբերեալ, ներմուծւի Ջաւախք»
Հայերէնի պահպանման խնդիրը առկայ է ոչ միայն հեռաւոր Սփիւռքում, այլև Հայաստանին ամենամօտ գտնւող Ջաւախքում: Ըստ Ջաւախքի բնակիչների` հայերէնը ժամանակի ընթացքում զիջում է իր դիրքերը, չնայած այն հանգամանքին, որ հայկական հին բնակավայր Ջաւախքում գլխաւորապէս հայերն են ապրում և խօսակցական լեզուն էլ` հայերէնն է:
«Վերջին տարիների ընթացքում վրացերէնն է դառնում առաջնային»,- Aysor-ի հետ զրոյցում յայտնեց Ջաւախքի Սաթխա գիւղի բնակչուհի Ռուզաննա Ստեփանեանը:Ռ. Ստեփանեանը, սակայն, խնդիրը դպրոցների մէջ չի տեսնում, այլ կարծում է, որ «սովորողը, եթէ խելացի է, կարող է և’ լաւ հայերէն սովորել, և’ վրացերէն, և’ ուրիշ լեզուներ էլ»:
Յիշեցնենք նաև, որ Վրաստանում` ցանկացած վայրում, ցանկացած տիպի աշխատանք կատարելու համար վրացերէնի իմացութիւն է պահանջւում, մինչդեռ Ջաւախքում մինչ օրս վրացերէնի դասաւանդումը խիստ ցածր մակարդակի վրայ է դրւած: Այս մասին բարձրաձայնում են ոչ միայն Ջաւախքի բնակիչները, այլև հասարակական ու քաղաքական գործիչները:
«Մանկապարտէզներում լեզուներ են սովորեցնում` հայերէն, ռուսերէն, վրացերէն»,- յայտնեց Ռ. Ստեփանեանն ու ընդգծեց. «Հայերէնի համար յատկացւած դասաժամերն աւելի շատ են, քանի որ կարևորը հայերէնը լաւ տիրապետեն, չէ՞ որ իրենք հայ են»:
Հէնց այս առիթով էլ 2 երեխաների մայրը նշեց, որ գիւղում երեխաները գրական լեզւի պակաս ունեն, և ինքն ամէն գնով ցանկանում է այդ բացը լրացնել: Իր խօսքում նա ընդգծեց, որ առաջին հերթին կարևոր է հայերէնի իմացութիւնը` անկախ ամէն ինչից:
44-ամեայ Սպիրիդոնը, սակայն, նշեց, որ գիւղում կրթութեան մակարդակն էլ շատ ցածր է: Ըստ նրա` երիտասարդներն այստեղ ուսման մէջ էլ ապագայ չեն տեսնում:
«Ոչինչ չունենք` ո’չ կրթութիւն, ո’չ մի հետաքրքրութիւն, ո’չ մի ապագայ չենք կարող գտնել, դրա համար էլ երիտասարդները միայն գիւղից փախնելու մասին են մտածում»,- ընդգծեց պարոն Սպիրիդոնը:
Հայերէնի խնդիրներին Aysor-ի հետ զրոյցում անդրադարձաւ նաև ԱԺ պատգամաւոր Հայկ Սանոսեանը, ով նշեց, որ Ջաւախքում հայերէնի իմացութեան մակարդակը պահելու համար պարբերաբար գրականութիւն է ներմուծում Հայաստանից: Մինչդեռ այս հարցում, ևս, վերջին ժամանակներում խնդիրներ են առաջացել, և ոչ բոլոր դէպքերում ու ոչ բոլորին է յաջողւում հայերէնով գրականութիւն կամ նոյնիսկ մամուլ հասցնել Ջաւախք:
«Դասագրքերի առումով բաւականին մեծ խնդիր կայ. Հայաստան-Վրաստան սահմանի բոլոր անցակետէրում Վրաստանի իշխանութիւնները յանձնարարել են ոչ մի գիր ու գրականութիւն թոյլ չտալ, որ ներմուծւի Ջաւախք»,- մեզ հետ զրոյցում յայտնեց Գիտութիւնների ազգային ինստիտուտի աշխատակից, գրականագէտ Նւէր Վիրաբեանը, ով նշեց նաև, որ չնայած խնդրի վերաբերեալ քննարկում և պայմանաւորւածութիւն է ձեռբերւել երկու պետութիւնների կրթութեան և գիտութեան նախարարների կողմից, սակայն արդիւնք մինչև հիմա չի գրանցւել:
Ն. Վիրաբեանը փաստեց, որ շատերն իրենից էլ են դասագրքեր խնդրում` Ջաւախք տանելու համար և մասնաւոր հիմունքներով են դասագրքերը տեղափոխւում` մէկն իր ճամպրուկում թաքցրած, մէկն այլ միջոցով:
«Նրանք այս առումով ադրբեջանիցիներից աւելի այլանդակ են և թոյլ չեն տալիս որևէ հայատառ դասագիրք մեծ քանակութեամբ` առաւել ևս հայ ժողովրդի պատմութեան վերաբերեալ, ներմուծւի Ջաւախք»,- ընդգծեց գրականագէտն ու յաւելեց, որ Ջաւախքում Հայոց Պատմութիւնը, Հայոց լեզուն և մնացած առարկաները դասաւանդւում են նախորդ սերնդի համար Հայաստանում տպագրւած դասագրքերով, քանի որ նոր հրատարակութիւնները չի յաջողւել ուղարկել:
Ինչ վերաբերում է Ջաւախքի, ինչպէս նաև Վրաստանի միւս շրջանների հայկական դպրոցներում դասաւանդող ուսուցիչների վերապատրաստմանը, Ն. Վիրաբեանի խօսքերով` այս հարցն այսպէս, թէ այնպէս լուծւում է:
«Մի ժամանակ այն իրականացւում էր Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի հովանաւորութեամբ, հիմա` Խ. Աբովեանի անւան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանում գործում է Սփիւռքի կենտրոն, որտեղ իրականացւում է նաև մեր ներքին Սփիւռքի` Ջաւախքի հայկական դպրոցների ուսուցիչների ամենամեայ վերապատրաստումը»,- մանրամասնեց գրականագէտը:
Ն. Վիրաբեանի համոզմամբ, սակայն, խնդիրը պէտք է լուծւի միջկառավարական մակարդակով, այլապէս` «Խոստումներ են հնչում, սակայն սայլը տեղից չի շարժւում»:
15.06.2010, 13:22
Aysor.am
Aysor.am
Posts
0 Պատգամ:
Post a Comment