ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ԱՐՏԱՔԻՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ ՅԵՆԱՍԻՒՆԸ ՃԵՂՔՒԱԾՔ Է ՏԱԼԻՍ
• Երբ կիրակի օրը Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը յայտարարեց, թէ չի կարող Դարֆուրում տեղի ունեցածը որակել իբրեւ ցեղասպանութիւն, շատերը կարծեցին, թէ նման յայտարարութիւնը ոչ այլ ինչ է, քան կրօնական համերաշխութեան դրսեւորում:
Սակայն, եթէ վերոնշեալ յայտարարութիւնը դիտարկենք նոյեմբերի 6-ին Հայկական կրօնական ժողովի ատենապետ Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշեանի հետ նոյն Էրդողանի հանդիպման համատեքստում, ապա կպարզենք, որ թուրքական արտաքին քաղաքականութեան յենասիւնը ճեղքւածք է տալիս:
• Ըստ էութեան, թուրքական դիւանագիտութեան հիմքում ընկած գաղափարախօսութիւնը` թէ «փիլիսոփայութիւնը իրենից ներկայացնում է հարցեր, որոնց չես կարող երբէք պատասխանել, իսկ կրօնը ներկայացնում է պատասխաններ, որոնք չի կարելի երբէք հարցականի տակ դնել», մի քանի դար անց աստիճանաբար իմաստազրկւում է: Իսլամական աշխարհում իշխող դիրքին ձգտող մեր հարեւանին, ամենայն հաւանակութեամբ, լաւ ժամանակներ չեն սպասւում:
Ու դրա «մեղաւորը» Հայաստանն է, որ ֆուտբոլային դիւանագիտութեան արդիւնքում կարողացաւ ոչ միայն հայ-թուրքական յարաբերութիւնների բաղկացուցիչը հանդիսացող կրօնական գործօնը տեղափոխել փիլիսոփայութեան հարթութիւն, այլեւ ցոյց տալ այդ գաղափարախօսութեան սնանկութիւնը:
Ասւածի յաւելեալ վկայութիւնն է Էրդողանի ցանկութիւնը` այցելել Հայոց պատրիարքարան եւ հանդիպել Մեսրոպ պատրիարքի հետ, ինչպէս նաեւ լսել Աթեշեան սրբազանի շնորհակալական խօսքը, համաձայն որի Թուրքիայում համայնքային սեփականութեան մի շարք հարցեր արդէն իսկ լուծւել են եւ համայնքին պատկանող սեփականութեան մի մասը օրէնքի սահմաններում վերադարձւել է հայերին:
Նախագահ Սարգսեանի նախաձեռնած ֆուտբոլային դիւանագիտութեան յաջողութեան արգասիքն է նաեւ վարչապետ Էրդողանի արած մէկ այլ` առաւել ընդարձակ յայտարարութիւնը, որի բովանդակութիւնը ընդամէնը 2 տարի առաջ զարմանք կառաջացնէր, այն է` «Թուրքիան ձգտում է կարգաւորել յարաբերութիւնները համայն հայութեան հետ»: Ընդ որում, այս եւ վերը ներկայացւած յայտարարութիւններն արւում են Թուրքիայում վերջին օրերին ծայր առած ներքին ընդվզման ֆոնին, երբ իշխանութիւններին մեղադրում են երկրի շահերն անտեսելու` մասնաւորապէս, հայերի հետ համագործակցելու մէջ:
Ու մինչ պաշտօնական Անկարան նման յայտարարութիւններ է անում, նախագահ Սերժ Սարգսեանը պետական այցով մեկնում է Հունգարիա եւ ծաղկեպսակ դնում Հայոց եղեռնի զոհերի յիշատակը յաւերժացնող խաչքարի մօտ, հանդիպում Հունգարիայում բնակւող հայերին եւ նրանց միասնութեան կոչ անում: Ի դէպ, ֆուտբոլային դիւանագիտութեան նախաձեռնողի` «Հայաստանը մի պետութիւն է առանց Սփիւռքի, մէկ այլ` Սփիւռքով» աքսիոմը իսկապէս կարեւորւում է Հունգարիայում տեղի ունեցած ոճրագործութեան համատեքստում, երբ Թուրքիային Հիւսիսատլանտեան դաշինքի առաջ խայտառակեց նրա կրտսեր ռազմավարական դաշնակիցը` Ադրբեջանը, աւելի ստոյգ, այդ երկրի զինւած ուժերի «սպայ» Ռամիլ Սաֆարովը, ում կատարած զազրելի ոճրագործութիւնը, նախագահի բնորոշմամբ, ցնցել էր իւրաքանչիւր նորմալ մարդու:
Եւ եթէ չլինէր Հունգարիայի հայ համայնքի եւ յատկապէս այդ երկրի ղեկավարութեան` սպանութեան արդարադատութեան գործում ցուցաբերած «աներկբայ եւ արդարացի կեցւածքը», ապա նախագահի խօսքերով, այդօրինակ զազրելի ոճրագործութիւնը շարունակութիւն կգտներ նաեւ այլ պետութիւններում: Սահմռկեցուցիչ այս արարքն, յիրաւի, ծանր նստեց Ադրբեջանի վրայ, քանի որ Գուրգեն Մարգարեանի անունը միջազգային ռազմական բառապաշարում նոյնացւեց անմեղ զոհի հետ, իսկ Սաֆարովին դիւանագիտական եւ իրաւական տարատեսակ խողովակներով էքստրադիցիայի փորձերը մնացին անարդիւնք:
Ադրբեջանին ոչինչ չի մնում, քան համակերպւել ամօթալի այն իրողութեան հետ, որ իր «սպան» ցմահ պատիժ է կրելու օտար երկրում` 30 տարի անց միայն ներման խնդրագիր ներկայացնելու իրաւունքով:
Ինչեւէ, ամփոփելով մեր արտաքին քաղաքական ասպարէզում տեղի ունեցած վերջին իրադարձութիւնները` կարելի է եզրայանգել, որ «հայկական դիւանագիտութիւնը կաղում է» արտայայտութիւնն այսօր, մեղմ ասած, համոզիչ չի թւում:
• ՎԱՀԷ ՂԱԶԱՐԵԱՆ
Posts
0 Պատգամ:
Post a Comment