ԹՈՒՐՔԱՀԱՅ ՀԱՄԱՅՆՔԸ ԲԱԺԱՆՒԵԼ Է ԵՐԿՈՒ ՄԱՍԻ
Ինչպէս յայտնի է, Պոլսոյ Հայոց պատրիարք Մեսրոպ Մութաֆեանի առողջութեան անշրջելի վատթարացման պատճառով թուրքահայ համայնքը նոր գահակալ ընտրելու խնդրի առջեւ է կանգնել:
Պատրիարքարանի կրօնական ժողովը, որը համայնքի կողմից ընտրւած օրինական մարմին է ու պատրիարքի հիւանդութիւնից յետոյ տնօրինում է գործերը, ցանկանում է, որ համայնքը աթոռակից պատրիարք ընտրի եւ ընտրութիւն անցկացնելու թոյլտւութիւն ստանալու համար դիմել է Թուրքիայի իշխանութիւններին:
Պատրիարքարանի կրօնական ժողովի ատենապետ եւ աթոռի լուսարարապետ Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշեանը, Գուգարաց թեմի առաջնորդ Սեպուհ եպիսկոպոս Չուլջեանը եւ Գերմանիայի հայերի հոգեւոր թեմի առաջնորդ Գարեգին արքեպիսկոպոս Բեկչեանն այն երեք թեկնածուներն են, որոնք մասնակցելու են աթոռակից պատրիարքի ընտրութիւններին:
Սակայն աթոռակից պատրիարք ընտրելուն կողմնակից չէ Հայ համայնքային մարմինների ղեկավարների աջակցութեամբ ստեղծւած Նախաձեռնող խորհուրդը: Այդ մարմինը ընտրութիւն անցկացնելու թոյլտւութիւն ստանալու համար առանձին դիմում է յղել Թուրքիայի իշխանութիւններին, առաջարկելով ոչ թէ աթոռակից, այլ նոր պատրիարք ընտրել: Նախաձեռնող խորհուրդը պատճառաբանում է, թէ պատրիարքութեան ողջ պատմութեան ընթացքում` 1461 թւականից ի վեր, աթոռակից պատրիարքներ չեն եղել:
«Հայելի» ակումբում Սահակ եպիսկոպոս Մաշալեանը երէկ ներկայացնելով խնդիրը, նշեց, որ ընտրութեան հարցում Կրօնական ժողովի եւ Նախաձեռնող խորհրդի դիրքորոշումների տարբերութիւնը պոլսահայ համայնքում լուրջ քննարկումների պատճառ է դարձել. «Աթոռակից պատրիարք ընտրելու կողմնակիցները նշում են, որ Մեսրոպ պատրիարքը ցմահ պաշտօնավարելու համար է ընտրւած եւ այժմ չի կարող հրաժարւել պատրիարքական աթոռից, քանի որ յիշողութեան կորուստ ունի: Ուստի պէտք է որպէս պատրիարք մնայ, իսկ նոր ընտրւած ղեկավարը կարող է նրան միայն աթոռակից լինել:
Համայնքի միւս հատւածն էլ ասում է, թէ պատրիարքը միայն պաշտօն է, ի ծնէ տրւած իշխանութիւն չէ, հետեւաբար կարելի է հիւանդ պատրիարքի փոխարէն նոր պատրիարք ընտրել»:
Ամէն դէպքում պատրիարքարանի նոր ղեկավարն ընտրութիւններից յետոյ կուտակւած խնդիրները լուծելու համար շատ անելիքներ ունի. «Կարեւոր է իրաւական կարգավիճակ ձեռք բերելը, համայնքի գործունէութիւնը այսօրւայ պահանջներին համապատասխան կազմակերպելը: Այդ ամէնը կարեւոր է նախեւառաջ համայնքի ներքին խաղաղութեան համար»:
Իսկ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը որեւէ կերպ չի միջամտում պոլսահայ համայնքի որոշումներին. «Մայր Աթոռն ունի կրօնական, բարոյական իշխանութիւն, եւ այդ վիճակը նրան չի արտօնում ընտրութիւններին միջամտել կամ թեկնածուներից որեւէ մէկի մասին կարծիք յայտնելով, նախապատւութիւն տալ: Կարեւորը ժողովրդի կամքն է եւ այդ կամքը Մայր Աթոռի համար ընդունելի է»:
Սահակ եպիսկոպոս Մաշալեանը կարծում է, որ թուրքական իշխանութիւններն ընտրութիւնների հետ կապւած տարբեր առաջարկներ կարող են անել, եւ համայնքը պետք է պատրաստ լինի ու լուծումներ մշակի բոլոր հնարաւոր դէպքերի համար. «Կարող են ասել, թե նոր պատրիարք ընտրէք: Կարող են ասել նաեւ, թէ աթոռակից պատրիարք ընտրէք: Չի բացառւում, որ համայնքին ընդհանուր համաձայնութեան գալու իշխանութիւններին մէկ դիմում ուղղելու առաջարկ լինի: Չի բացառւում նաեւ, որ ասեն, թէ պատրիարքը կենդանի է ու նոր ընտրութիւնների կարիք չկայ»:
Պատրիարքարանի կրօնական ժողովի ատենապետ եւ աթոռի լուսարարապետ Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշեանը, Գուգարաց թեմի առաջնորդ Սեպուհ եպիսկոպոս Չուլջեանը եւ Գերմանիայի հայերի հոգեւոր թեմի առաջնորդ Գարեգին արքեպիսկոպոս Բեկչեանն այն երեք թեկնածուներն են, որոնք մասնակցելու են աթոռակից պատրիարքի ընտրութիւններին:
Սակայն աթոռակից պատրիարք ընտրելուն կողմնակից չէ Հայ համայնքային մարմինների ղեկավարների աջակցութեամբ ստեղծւած Նախաձեռնող խորհուրդը: Այդ մարմինը ընտրութիւն անցկացնելու թոյլտւութիւն ստանալու համար առանձին դիմում է յղել Թուրքիայի իշխանութիւններին, առաջարկելով ոչ թէ աթոռակից, այլ նոր պատրիարք ընտրել: Նախաձեռնող խորհուրդը պատճառաբանում է, թէ պատրիարքութեան ողջ պատմութեան ընթացքում` 1461 թւականից ի վեր, աթոռակից պատրիարքներ չեն եղել:
«Հայելի» ակումբում Սահակ եպիսկոպոս Մաշալեանը երէկ ներկայացնելով խնդիրը, նշեց, որ ընտրութեան հարցում Կրօնական ժողովի եւ Նախաձեռնող խորհրդի դիրքորոշումների տարբերութիւնը պոլսահայ համայնքում լուրջ քննարկումների պատճառ է դարձել. «Աթոռակից պատրիարք ընտրելու կողմնակիցները նշում են, որ Մեսրոպ պատրիարքը ցմահ պաշտօնավարելու համար է ընտրւած եւ այժմ չի կարող հրաժարւել պատրիարքական աթոռից, քանի որ յիշողութեան կորուստ ունի: Ուստի պէտք է որպէս պատրիարք մնայ, իսկ նոր ընտրւած ղեկավարը կարող է նրան միայն աթոռակից լինել:
Համայնքի միւս հատւածն էլ ասում է, թէ պատրիարքը միայն պաշտօն է, ի ծնէ տրւած իշխանութիւն չէ, հետեւաբար կարելի է հիւանդ պատրիարքի փոխարէն նոր պատրիարք ընտրել»:
Ամէն դէպքում պատրիարքարանի նոր ղեկավարն ընտրութիւններից յետոյ կուտակւած խնդիրները լուծելու համար շատ անելիքներ ունի. «Կարեւոր է իրաւական կարգավիճակ ձեռք բերելը, համայնքի գործունէութիւնը այսօրւայ պահանջներին համապատասխան կազմակերպելը: Այդ ամէնը կարեւոր է նախեւառաջ համայնքի ներքին խաղաղութեան համար»:
Իսկ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը որեւէ կերպ չի միջամտում պոլսահայ համայնքի որոշումներին. «Մայր Աթոռն ունի կրօնական, բարոյական իշխանութիւն, եւ այդ վիճակը նրան չի արտօնում ընտրութիւններին միջամտել կամ թեկնածուներից որեւէ մէկի մասին կարծիք յայտնելով, նախապատւութիւն տալ: Կարեւորը ժողովրդի կամքն է եւ այդ կամքը Մայր Աթոռի համար ընդունելի է»:
Սահակ եպիսկոպոս Մաշալեանը կարծում է, որ թուրքական իշխանութիւններն ընտրութիւնների հետ կապւած տարբեր առաջարկներ կարող են անել, եւ համայնքը պետք է պատրաստ լինի ու լուծումներ մշակի բոլոր հնարաւոր դէպքերի համար. «Կարող են ասել, թե նոր պատրիարք ընտրէք: Կարող են ասել նաեւ, թէ աթոռակից պատրիարք ընտրէք: Չի բացառւում, որ համայնքին ընդհանուր համաձայնութեան գալու իշխանութիւններին մէկ դիմում ուղղելու առաջարկ լինի: Չի բացառւում նաեւ, որ ասեն, թէ պատրիարքը կենդանի է ու նոր ընտրութիւնների կարիք չկայ»:
ՆԱԻՐԱ ԽԱՉԱՏՐԵԱՆ
«Հայոց Աշխարհ»
Posts
0 Պատգամ:
Post a Comment