ՏՐԱՄԱԳԻԾ

42–րդ Համահայկական Խաղերի չգիտեմ քանիերորդ օրն է, եւ այս մտորումներով տարւած՝ քայլում եմ մարզաւանի դաշտի շրջափակի լայն անցքից։ Այտնեղից՝ ուր տասնեակ երիտասարդ աղջիկներ ու տղաներ աչքներն յառած արդէն սիրային արկածների խորհրդանիշ ու ժամադրավայր դարձած՝ աւանդական էպոս՝ «Սասունցի Դաւթի» պատկերին, եւ ինչ որ բանի են սպասում։

Դեռ չեմ ուզում յիշել այդ պատմական պատկերին կապւող կարօտով լի յուշերն ընդգրկող Կարօտի Գաւաթին, որոնցից իւրաքանչիւրրը կարող են Կարօտի մի քանի Գաւաթներից ծորող կում գնացող հալալ քաղցր հիւթեր լինեն։

... Ճիշտ հէնց այդ պահերին, միջավայրին շատ տարօրինակ կրակոցի ձայն է լսւում։ Տարւած պայմանների ազդեցութիւնից, նայում ենք մարզաւանի պատերին... ի՜նչ միամիտ եւ միաժամանակ յիմար ռէակցիա...

Այնքան ենք տարւել առօրեայ մանր ու հասարակ ու չնչին հարցերով, որ չենք էլ նկատում, որ մարգագետնի դաշտի շուրջ, վազքի մրցութիւններ են անցկացւում, եւ այդ կրակոցը ոչ թէ՝ մտահոգութեան առարկայ, այլ խանդավառութեան առիթ պիտի դառնար։ Միթէ՞ չէ որ այն ծացում, վազքի մրցութիւններ էին ու այդ կրակոցը երթի, թռիչքի, ցատկումի ու վերելքի ազդանշանն էր։

Երթ ու թռիչք ու վազք, որոնք այս մարզաձեւի միայն մէկ կողմը լինելով, շարժում, յառաջխաղացք, վերելք ու նւաճումներ են խորհրդանշում։

+++

Տեսնում եմ ժամանակի երկրի մակարդակի թեթեւ ատլետի ախոյեան, Իրանի հաւաքականի ժամանակի անդամ, եւ... Էդւարդ Սալմասիին, որի վազքը՝ 1970– ական թւականներին, ոչ միայն Համահայկական խաղերին, այլ նաեւ Իրանի եւ Ասիայի մակարդակի մրցոյթներում պակաս նման չէր սրնթաց Յովւազին, որն իր արագութեամբ օդը ճեղքելու հետ միասին, պատռում էր նաեւ բոլոր այն շղարշները, որոնք պիտի խոչընդոտէին իր երթը դէպի մարդկային բարձունքները։

Եւ նրա կողքին, սկսնակ թեթեւ ատլետիստների կողքին էին նաեւ ուրիշ վաստակաւոր եւ ռեկորդներ ջախջախող մարզիկ–մարզկուհիներ, որոնք ժամանակին չգնահատւելով հանդերձ, այսօր նոր սերնդին ոչ միայն թեթեւ ատլետի, այլ նաեւ «Իրական վազելու» եւ մարդկային արժէքների գագաթները նւաճելու օրէնքներն էին սերտել տալիս։ Միեւնոյն ժամանակ, որ յիշում ենք այս մարզաճիւղի վաստակաւորներին՝ Հերոս Քաջբերունի (Դանէշվար), Էդիկ Սալմասի, Վարուժ Արմէնեան, Սուրէն Ղազարեան, Վիկտոր Ղարիբեան, Յասմիկ Մանուկեան, Ռիմա Աշէղ, Ժանետ եւ Ժենիա Սուքիասեաններ, Քարմէն Ալլահվերդեան, Հելէն Հաթամեան, Ժուլիէտ Գէորգեան, Ժուլիէտ Ջուակիմ, եւ... շատ շատերին, որոնց մասին պիտի խօսենք առանձին, մտածում եմ, այն մասին, թէ՝ իսկապէս, կեանքի վազքում, երբ նպատակը պարզ է ու ճամբան յստակ, ո՞վ է դառնում իսկական ախոյեանը։ Երբ խօսում ենք այն մասին, որ իւրաքանչիւր մարզաձեւ, իր ըստ էութեան բացատրութիւնից բացի, ունի նաեւ փոխաբերական իմաստ ու պատգամ, ինչպէս նաեւ խորհուրդ, աւելի է շեշտաւորւում այն մոռացւած իրողութիւնը, որ մենք իւրաքանչիւրս, թէեւ ֆիզիկապէս չենք վազում մարզաւանի մարգագետնի շրջակայ եզերքներից, մանաւանդ հասարակական կամ մարդկային ոլորտներում, քանի՞ մետր–ժամ ենք վազում, եւ այդ վազքի արդիւնքում, մարդկային չափանիշներով քանի՞, եւ ինչ արժողութեա՞մբ մեդալիոններ ենք շահում...

Ահա այստեղ է, որ գերազանց է գնահատւում Հայ Մշակութային «Արարատ» Կազմակերպութեան նախաձեռնած Համահայկական Խաղերի դերակատարութիւնը։ Նախ սերունդներին ուղղութիւն տալով թէ՝ ո՞րն է իրենց վազքի ուղին, ո՞րն է «սթարթ»ի եւ վերջապէս՝ «ֆինիշ» ի կէտերը։

Ո՞րն է վազքի սկիզբը, ո՞րն է վերջը, եւ թէ՝ ինչ ուղիո՞վ պիտի ընթանալ իդիալական նպատակակէտին հասնելու համար։ Եւ այս է եղել ու կը մնայ Հ.Մ.Ա.Կ.–ի Համահայկական Խաղերի իմաստը, խորհուրդը եւ պատգամը։ Եւ միաժամանակ, Մի Գաւաթ Կարօտ, որ Համահայկականի իւրաքանչիւր շրջան հրամցնում է իրենով հետաքրքրւողներին։