Գէորգ Դանիէլեան. –
Ցեղասպանութիւնը հերքելը պէտք է քրէական պատասխանատւութիւն առաջացնի, անկախ ամէն ինչից
20:15 / 30.10.2009
Բացառիկ հարցազրոյց ՀՀ արդարադատութեան նախարար Գէորգ Դանիէլեանի հետ
–Պարոն Դանիէլեան, որքանո՞վ է Հայաստանում գործող իրաւական դաշտը պատրաստ հայ-թուրքական սահմանի հնարաւոր բացմանը, եւ ի՞նչ պէտք է արւի՝ պատրաստ լինելու համար:
–Հայ-թուրքական ընդհանուր սահմանի բացմանը նաև իրաւական կարգաւորումների տեսանկիւնից լիովին պատրաստ լինելու համար` Հանրապետութեան նախագահի յանձնարարութեամբ արդէն տեւական ժամանակ է, ինչ իրականացւում են համապատասխան նախապատրաստական աշխատանքներ:
–Հայ-թուրքական ընդհանուր սահմանի բացմանը նաև իրաւական կարգաւորումների տեսանկիւնից լիովին պատրաստ լինելու համար` Հանրապետութեան նախագահի յանձնարարութեամբ արդէն տեւական ժամանակ է, ինչ իրականացւում են համապատասխան նախապատրաստական աշխատանքներ:
Ընդհանուր ուղղւածութիւնը հետևեալն է. օրէնսդրութեան մէջ կատարել այնպիսի նորամուծութիւններ, որոնք իրաւական հնարաւորութիւն կտան բացառելու անվտանգութեանն սպառնացող բոլոր գործօնները, միւս կողմից՝ բնականոն պայմաններ ստեղծել երկկողմ յարաբերութիւնների արդիւնաւէտ զարգացման և մարդկանց իրաւունքների փոխադարձ պաշտպանութեան համար:
Դա չափազանց ընդգրկուն ու բարդ գործընթաց է և հնարաւոր չէ հակիրճ անդրադառնալ դրա բոլոր ասպեկտներին: Բացի այդ, աւելորդ հապճեպութիւնը կարող է խիստ վնասներ հասցնել վերը նշւած արժէքներին:
–Շատերը մտավախութիւն ունեն, որ թուրքերը սահմանամերձ տարածքներում հողեր ձեռք կըբերեն: Արդեօ՞ք այդ մտավախութիւնը տեղին է:
–Համոզւած եմ, որ այդ մտավախութիւնը ինչպէս իրաւական, այնպէս էլ քաղաքական լուծումների տեսանկիւնից հիմնաւորւած չէ: Խօսքը բացարձակապէս միայն թուրքերին չի վերաբերում, պարզապէս որոշ տարածքներում օտարերկրեայ քաղաքացիներին և իրաւաբանական անձանց գոյքային իրաւունքների սահմանափակումը բխում է տւեալ երկրի անվտանգութեան շահերից:
Դա չափազանց ընդգրկուն ու բարդ գործընթաց է և հնարաւոր չէ հակիրճ անդրադառնալ դրա բոլոր ասպեկտներին: Բացի այդ, աւելորդ հապճեպութիւնը կարող է խիստ վնասներ հասցնել վերը նշւած արժէքներին:
–Շատերը մտավախութիւն ունեն, որ թուրքերը սահմանամերձ տարածքներում հողեր ձեռք կըբերեն: Արդեօ՞ք այդ մտավախութիւնը տեղին է:
–Համոզւած եմ, որ այդ մտավախութիւնը ինչպէս իրաւական, այնպէս էլ քաղաքական լուծումների տեսանկիւնից հիմնաւորւած չէ: Խօսքը բացարձակապէս միայն թուրքերին չի վերաբերում, պարզապէս որոշ տարածքներում օտարերկրեայ քաղաքացիներին և իրաւաբանական անձանց գոյքային իրաւունքների սահմանափակումը բխում է տւեալ երկրի անվտանգութեան շահերից:
Տւեալ դէպքում նոյնիսկ անհասկանալի է այն քաղաքական գործիչների դիրքորոշումը, որոնք սահմանափակւում են միայն սահմանամերձ շրջաններով, ինչը, ի դէպ, նաև Ձեր հարցադրման մէջ էր շոշափւում: Չպէտք է սահմանափակւել նաև միայն հողի նկատմամբ սահմանափակումներ նախատեսելով, դա հաւասարապէս պէտք է վերաբերի ցանկացած տեսակի անշարժ գոյքի նկատմամբ ոչ միայն սեփականութեան, այլեւ` գոյքային իրաւունքներին (օրինակ` անհատոյց օգտագործման, վարձակալութեան և այլն):
Անվտանգութեան գօտին ընդգրկում է ինչպէս սահմանամերձ որոշ տարածքներ, այնպէս էլ` պետութեան այն տարածքները, որոնք յատուկ նշանակութիւն ունեն՝ անվտանգութեան տեսանկիւնից:
Իսկ այն յայտարարութիւնները, թէ օտարերկրացիները տարածքներ ձեռք կբերեն այլոց անուններով, հետևաբար, առաւել խելամիտ կլինի թոյլ տալ, որ հէնց իրենք էլ ձեռք բերեն, որպէսզի վերահսկելի ու թափանցիկ դառնայ ողջ գործընթացը, պարզապէս լուրջ չեն և աւելի շատ դիլետանտիզմի դրսևորումներ են: Վերջին հաշւով, պէտք էր ըմբռնել, որ անվտանգութեանը սպառնալու նպատակ ունեցողը երբէք նախապատւութիւնը չի տայ թափանցիկ գործելաոճին: Ընդհանրապէս կոչ կանէի ձեռնպահ մնալ նեղ մասնագիտական հարցերի մասին «վերջին» ճշմարտութիւններ հնչեցնելու միգուցէ հրապուրիչ մտքից:
Ի դէպ, Թուրքիայի «Հողի ռեգիստրի մասին» օրէնքի 35-րդ յօդւածի համաձայն. «Օտարերկրեա ֆիզիկական անձինք և առևտրային կազմակերպութիւնները իրաւունք ունեն ձեռք բերել Թուրքիայի Հանրապետութիւնում գտնւող անշարժ գոյք` փոխադարձութեան սկզբունքի վրայ»: Մէկ այլ` «Զինւորական փակ շրջանների և անվտանգութեան գօտիների մասին» օրէնքի համաձայն, օտարերկրեա ֆիզիկական և իրաւաբանական անձանց կողմից զինւորական փակ շրջաններում և անվտանգութեան գօտիներում անշարժ գոյքի ձեռբերումը չի թոյլատրւում: Այս օրինակները բազմաթիւ են, պարզապէս դրանց վրայ յղում անելով, նպատակայարմար եմ գտնում ընդգծել, որ փոխադարձութեան սկզբունքն է մեզ թելադրելու որոշ քայլեր կատարել:
–ՀՅԴ-ն առաջարկում է ցեղասպանութիւնը ժխտելու համար պատիժ սահմանող օրէնք ընդունել։ Դուք կո՞ղմ էք նման օրէնքի ընդունմանը: Եթէ ոչ, ապա ինչո՞ւ:
–Ձեր հարցը փոքր ինչ ճշգրտելու կարիք կայ. ՀՅԴ-ն չի կարող պարզապէս ցեղասպանութիւնը ժխտելու համար պատիժ սահմանող օրէնք առաջարկել, որպէսզի ես էլ կողմ կամ դէմ լինեմ: Գործող քրէական օրէնսգրքի 3791 յօդւածով արդէն իսկ սահմանւած է քրէական պատասխանատւութիւն ոչ միայն ցեղասպանութեան, այլև խաղաղութեան ու մարդկութեան անվտանգութեան դէմ ուղղւած յանցագործութիւնները հերքելու, մեղմացնելու, դրանց հաւանութեան տալու կամ արդարացնելու համար: ՀՅԴ-ի դիրքորոշումն այն է, որ քրէական պատասխանատւութիւն սահմանւի յատուկ Օսմանեան Թուրքիայում և Արևմտեան Հայաստանում Հայոց Ցեղասպանութեան համար: Ընդ որում, առաջարկւում է այդ յանցագործութեան համար նախատեսել ոչ մինչև 4, այլ` մինչև 5 տարի ժամանակով ազատազրկում:
Այս առումով մենք Կառավարութեանը ներկայացրել ենք առաւել արմատական լուծումներ: Նախ, առաջարկել ենք ամբողջովին վերանայել յիշեալ յօդւածը և դրա դիսպոզիցիայից հանել շարժառիթին առնչւող յատկանիշները, այսինքն, ցեղասպանութիւնը հերքելը պէտք է քրէական պատասխանատւութիւն առաջացնի, անկախ այն հանգամանքից, թէ ինչ շարժառիթով է (ռասայական պատկանելութեան, մաշկի գոյնի, ազգային կամ էթնիկական ծագման կամ կրէնական պատկանելութեան հիման վրայ` անձի կամ անձանց խմբի նկատմամբ ատելութիւն, խտրականութիւն կամ բռնութիւն հրահրելու նպատակով) այն կատարւել: Ի դէպ, այս դիրքորոշումը մասամբ համահունչ է նաև ՀՅԴ-ի կողմից ներկայացւած նախագծին:
Անվտանգութեան գօտին ընդգրկում է ինչպէս սահմանամերձ որոշ տարածքներ, այնպէս էլ` պետութեան այն տարածքները, որոնք յատուկ նշանակութիւն ունեն՝ անվտանգութեան տեսանկիւնից:
Իսկ այն յայտարարութիւնները, թէ օտարերկրացիները տարածքներ ձեռք կբերեն այլոց անուններով, հետևաբար, առաւել խելամիտ կլինի թոյլ տալ, որ հէնց իրենք էլ ձեռք բերեն, որպէսզի վերահսկելի ու թափանցիկ դառնայ ողջ գործընթացը, պարզապէս լուրջ չեն և աւելի շատ դիլետանտիզմի դրսևորումներ են: Վերջին հաշւով, պէտք էր ըմբռնել, որ անվտանգութեանը սպառնալու նպատակ ունեցողը երբէք նախապատւութիւնը չի տայ թափանցիկ գործելաոճին: Ընդհանրապէս կոչ կանէի ձեռնպահ մնալ նեղ մասնագիտական հարցերի մասին «վերջին» ճշմարտութիւններ հնչեցնելու միգուցէ հրապուրիչ մտքից:
Ի դէպ, Թուրքիայի «Հողի ռեգիստրի մասին» օրէնքի 35-րդ յօդւածի համաձայն. «Օտարերկրեա ֆիզիկական անձինք և առևտրային կազմակերպութիւնները իրաւունք ունեն ձեռք բերել Թուրքիայի Հանրապետութիւնում գտնւող անշարժ գոյք` փոխադարձութեան սկզբունքի վրայ»: Մէկ այլ` «Զինւորական փակ շրջանների և անվտանգութեան գօտիների մասին» օրէնքի համաձայն, օտարերկրեա ֆիզիկական և իրաւաբանական անձանց կողմից զինւորական փակ շրջաններում և անվտանգութեան գօտիներում անշարժ գոյքի ձեռբերումը չի թոյլատրւում: Այս օրինակները բազմաթիւ են, պարզապէս դրանց վրայ յղում անելով, նպատակայարմար եմ գտնում ընդգծել, որ փոխադարձութեան սկզբունքն է մեզ թելադրելու որոշ քայլեր կատարել:
–ՀՅԴ-ն առաջարկում է ցեղասպանութիւնը ժխտելու համար պատիժ սահմանող օրէնք ընդունել։ Դուք կո՞ղմ էք նման օրէնքի ընդունմանը: Եթէ ոչ, ապա ինչո՞ւ:
–Ձեր հարցը փոքր ինչ ճշգրտելու կարիք կայ. ՀՅԴ-ն չի կարող պարզապէս ցեղասպանութիւնը ժխտելու համար պատիժ սահմանող օրէնք առաջարկել, որպէսզի ես էլ կողմ կամ դէմ լինեմ: Գործող քրէական օրէնսգրքի 3791 յօդւածով արդէն իսկ սահմանւած է քրէական պատասխանատւութիւն ոչ միայն ցեղասպանութեան, այլև խաղաղութեան ու մարդկութեան անվտանգութեան դէմ ուղղւած յանցագործութիւնները հերքելու, մեղմացնելու, դրանց հաւանութեան տալու կամ արդարացնելու համար: ՀՅԴ-ի դիրքորոշումն այն է, որ քրէական պատասխանատւութիւն սահմանւի յատուկ Օսմանեան Թուրքիայում և Արևմտեան Հայաստանում Հայոց Ցեղասպանութեան համար: Ընդ որում, առաջարկւում է այդ յանցագործութեան համար նախատեսել ոչ մինչև 4, այլ` մինչև 5 տարի ժամանակով ազատազրկում:
Այս առումով մենք Կառավարութեանը ներկայացրել ենք առաւել արմատական լուծումներ: Նախ, առաջարկել ենք ամբողջովին վերանայել յիշեալ յօդւածը և դրա դիսպոզիցիայից հանել շարժառիթին առնչւող յատկանիշները, այսինքն, ցեղասպանութիւնը հերքելը պէտք է քրէական պատասխանատւութիւն առաջացնի, անկախ այն հանգամանքից, թէ ինչ շարժառիթով է (ռասայական պատկանելութեան, մաշկի գոյնի, ազգային կամ էթնիկական ծագման կամ կրէնական պատկանելութեան հիման վրայ` անձի կամ անձանց խմբի նկատմամբ ատելութիւն, խտրականութիւն կամ բռնութիւն հրահրելու նպատակով) այն կատարւել: Ի դէպ, այս դիրքորոշումը մասամբ համահունչ է նաև ՀՅԴ-ի կողմից ներկայացւած նախագծին:
Սակայն, կարծում ենք, որ շարժառիթին վերաբերող յատկանիշները ոչ թէ պէտք է ամբողջութեամբ հանել, այլ դրանք դիտարկել, որպէս արարքը որակեալ դարձնող հանգամանքներ, ըստ այդմ էլ` առաջադրել առաւել խիստ պատիժ:
Չեմ կարծում, թէ սոսկ մէկ տարւայ չափով պատիժ խստացնելու հիմքով իմաստ ունի առանձնացնել Հայոց Ցեղասպանութիւնը: Նոյն կերպ դա ընդունելի չէ նաև քաղաքական նկատառումներով. մեզ համար հաւասարապէս պէտք է դատապարտելի լինի մեր պետութեան կողմից ճանաչւած ցեղասպանութեան իւրաքանչիւր դէպք, պարզապէս առաւել արժէքավոր է, երբ մենք ինքնուրոյն իրաւաքաղաքական ակտով կոնկրէտ գնահատականներով դատապարտում ենք Հայոց Ցեղասպանութիւնը:
Չեմ կարծում, թէ սոսկ մէկ տարւայ չափով պատիժ խստացնելու հիմքով իմաստ ունի առանձնացնել Հայոց Ցեղասպանութիւնը: Նոյն կերպ դա ընդունելի չէ նաև քաղաքական նկատառումներով. մեզ համար հաւասարապէս պէտք է դատապարտելի լինի մեր պետութեան կողմից ճանաչւած ցեղասպանութեան իւրաքանչիւր դէպք, պարզապէս առաւել արժէքավոր է, երբ մենք ինքնուրոյն իրաւաքաղաքական ակտով կոնկրէտ գնահատականներով դատապարտում ենք Հայոց Ցեղասպանութիւնը:
Նկատենք, որ ճանաչումն իրականացւում է ինչպէս ներպետական իրաւական ակտ ընդունելու, այնպէս էլ համապատասխան միջազգային պայմանագրին միանալու եղանակով: Մասնաւորապէս, Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանաչւել է Գերագոյն խորհրդի 1988թ. նոյեմբերի 22-ի «Օսմանեան Թուրքիայում հայերի 1915 թւականի ցեղասպանութեան դատապարտման մասին» օրէնքով:
–Իսկապէ՞ս պարտադիր էր, որպէսզի միջպետական յարաբերութւններ հաստատելու համար ճանաչէինք Թուրքիայի ներկայ սահմանները: Ինչո՞ւ է հայկական կողմը համաձայնել դրան:
–Այս առնչութեամբ յաճախ հնչում են նաև պնդումներ այն մասին, որ դրանով իբր քողարկւած ձևով իրաւական ուժ է հաղորդւել մեր պետականութեան շահերին հակասող պատմական անցեալում կնքւած տարաբնոյթ պայմանագրերի: Պարզապէս, յստակեցնեմ, որ մեր պետութեան համար իրաւական ուժ կարող է ունենալ բացառապէս Ազգային ժողովի կողմից վաւերացւած կամ սահմանւած կարգով հաստատւած միջազգային պայմանագիրը` դա Սահմանադրութեան 6-րդ յօդւածի անվերապահ պահանջն է:
–Իսկապէ՞ս պարտադիր էր, որպէսզի միջպետական յարաբերութւններ հաստատելու համար ճանաչէինք Թուրքիայի ներկայ սահմանները: Ինչո՞ւ է հայկական կողմը համաձայնել դրան:
–Այս առնչութեամբ յաճախ հնչում են նաև պնդումներ այն մասին, որ դրանով իբր քողարկւած ձևով իրաւական ուժ է հաղորդւել մեր պետականութեան շահերին հակասող պատմական անցեալում կնքւած տարաբնոյթ պայմանագրերի: Պարզապէս, յստակեցնեմ, որ մեր պետութեան համար իրաւական ուժ կարող է ունենալ բացառապէս Ազգային ժողովի կողմից վաւերացւած կամ սահմանւած կարգով հաստատւած միջազգային պայմանագիրը` դա Սահմանադրութեան 6-րդ յօդւածի անվերապահ պահանջն է:
Չեմ կարծում, որ այսքանից յետոյ կլինեն մարդիկ, որ կպնդեն, թէ իբր արձանագրութիւնների երկիմաստ ձևակերպումների արդիւնքում մեր պետութեան համար իրաւական ուժ է ձեռք բերել, օրինակ՝ Սեւրի պայմանագիրը:
Լուրեր Հայաստանից
Posts
0 Պատգամ:
Post a Comment