Իմ Ընկեր՝ Գալօն...
Երեկոն դանդաղ վրայ էր հասնում ու գիշերային խաւարը պարելով մաղւում էր աշխարհի այս ծայրամասում: Դրա հետ միասին, մեղմ անձրեւն էլ շաղւում էր իր գլխի վրայ կուտակւած սեւ ամպերի փէշերից...
Իր ամենասիրած պահերն ու պատկերներն էին, որոնք մէկտեղւած շնորհւում էր իմ ընկեր՝ Գալոյին: Այս տեսակ տեսարանը գուցէ տխուր ու մռայլ պահեր թւան ոմանց համար, իսկ Գալոյի համար ուրախութեան ու զւարճութեան խորախորհուրդ ու աննկարագրելի ապրումների ակնաղբիւրներ էին...Նա միշտ էլ սիրել է անձրեւը, դա լինի յորդ կամ մեղմօրէն շաղւող:
Եւ արեւամուտը՝ որտեղ աշխարհից յոգնած արեգակն արդէն մայր մտնելով, հրաժեշտ է տալիս աշխարհական բոլոր գեղեցիկ ու գէշ երեւոյթներին: Ու պահը խորհրդաւորւում է մթնշաղով, երբ ահա ինչպէս Աստւածաշունչն է նկարագրում՝ խաւարն անջատւում է լոյսից...
Եւ նրա խորհրդաւոր պահերն հարստացնում էր դիմացի ալեկոծւող ծովը, որի կոհակներն իրար հետ խաղ բռնելով, անմոռանալի յուշեր թարմացնող մեղեդիներ էին նւագում Գալոյի ականջի տակ..., մեղեդիներ, որոնցից իւրաքանչիւրը ինչ որ դրւագ, դէպք ու քաղցր պահերի յուշեր էր թարմացնում նրա արդէն իսկ յոգնած մտքի ծալքերում:
...Իսկ ամենաշատը յիշում էր տարրական դպրոցի հայոց լեզւի դասագրքերից մէկում տպագրւած «Է՜յ նաւավար» բանաստեղծութիւնը, որ նա երբեք չկարողացաւ գոց անել ու հէնց այդ պատճառով էլ պատժւեց դասարանում՝ մի ոտքն ու ձեռքերը բարձրացրած կանգնելով պատի տակ՝ մէկ դասաժամի չափ...
Յիսուն տարիներ դրանից անցնելով, դեռեւս չի կարող հասկանալ, թէ ինչո՞ւ չկարողացաւ գոց անել այդ «ոտանաւոր»-ը, բայց յիշում է, որ հէնց այն ժամանակ այդ դասը կարդալիս, յատուկ տխրութիւն, թախիծ էր պատում իրեն, ու այդ պատճառով էլ անգամներ լացելու համար մատը բարձրացնելուվ օր. Եւգինէից իրաւունք էր ստանում դասարանից «դուրս գնալ»...Անցնող աւելի քան յիսուն տարիների ընթացքում, հայոց դպրոցն իր մանրամասութիւններով, նկարագրւել էլ հէնց իրենց լեզւի դասագրքի շապիկին տպագրւած շէնքի նման... քարէ պատւանդան ունեցող երկյարկանի մի շէնք, որի կենտրոնական մասի տանիքը թիթեղապատ էր, ճակատում գրւած՝ ԴՊՐՈՑ:
Բակում երեխաներն են վազվզում ու երեւի դրանցից մէկը պատժւելուց նեղացած թիկնել է բակի նստարանին: Գրքի շապիկի միւս նաղշերը՝ բոցավառւած ջահն ու զանգակը, դասագրքերը՝ Խաչատուր Աբովեանի ու Յովհաննէս Թումանեանի պատկերներով, այնքան էր տպաւորել նրան, որ կարծես ամէն օր դրանց հանդիպում է այդ սուրբ տաճարում...
+++
Թեհրանի «Թունեան» ու «Նայիրի» դպրոցներն յաճախած Գալուստը, որին կրճատւած Գալօ էինք անւանում, ընտանիքի նիւթական աննպաստ պայմանների բերումով չկարողացաւ ուսումը շարունակել ու բաւարարւեց միայն «Քուշեշ» դպոցի 9-րդ դասարանի աւարտման վկայագրով ու աշխատանքի դաշտ իջաւ ու կարճ ժամանակում, սակայն շատ տանջանքներ ու զրկանքներ ընդունելով, դարձաւ յաջողած արհեստաւոր ու գործարար:
Գալօն, որ երբէ՛ք չմոռացաւ իր մանկութեան զրկանքները, ոչ մի ջանք չխնայեց մանաւանդ հայոց դպրոցներին նիւթական շօշափելի օժանդակութիւններ կարտարելով: Այսօր էլ, երբ աւելի քան յիսուն տարիներ են անցել այն քաղցր ու երջանիկ օրերից, իր մանկութեան դպրոցն յիշելիս տեսնում է միայն այնքան հետաքրքիր ու գրաւիչ դասագրքի շապիկի պատկերը՝ կանթեղով ու զանգակով, թիթեղեայ տանիքով, չարաճճի աշակերտներով ու նոյնիսկ բակի նստարանին թիկնած պատժւած աշակերտով, որն իր մէջ չգիտես ինչո՞ւ դասընկերոջ՝ ծոյլ Սուրիկին էր յիշեցնում:
Եւ այդ ամբողջ տարիների ընթացքում, ոչ թէ երազի նման, այլ կարծես իրապէս Խաչատուր Աբովեանն ու Յովհաննէս Թումանեանը իրենց ուսուցիչներն էին ու ամէն օր դասարան էին մտնում ու իրենք էլ ի յարգանս դրանց՝ ոտքի էին կանգնում... Ինչ մեծ պարծանք՝ նրանք, այդ հսկաներն են եղել իրենց ուսուցիչները... Գալօն նաեւ ոչ միայն չմոռացաւ իր մանկութիւնը, որ դժւար անցնելով, երջանիկ պահեր աւանդ թողեց նրան, աչքերի բիբերի նման պահեց հայոց լեզւի դասագրքերը, որոնք իր մենութեան ընկերներն էին:
Նոյնիսկ դասագրքերից մէկի մէջ դեռ ծալւած պահւել էր ճերմակ ու մաքուր թաշկինակը, որի վրայ ձեռքերի թաթը դրւած դասարանի սեղանին , ամէն առաւօտ ուսուցչուհին քննում էր նաեւ ձեռքերն ու եղունգները: Հակառակ իր առնական ու մարզւած մարմնին, ու նիւթական բարձր կարողութեան, Գալօն ամենաչնչին հարցով ընկճւում ու ծալւում էր, չափազանց դիւրագրգիռ ու յուզւող էր, մանաւանդ, եթէ նրան ընկճէր փոքրիկներին կապւող խնդիրները: Նրա մենութիւնը, ընկճումը, յուզումն ու տխրութիւնը բաժանւում էր հէնց այդ դասագրքերի հետ:
Դասագրքեր, որոնք տարիներ անցնելով գուրգուրանքով էին պահւում, ու մանաւանդ ամառանոց գնալիս, իր անբաժան ընկերներն էին, ու ճամբորդութեան համար անհրաժեշտ գոյքերի ցանկի մէջ առաջին տեղն էր գրաւում: Այդպիսի պահերում, նա յաճախ էր թերթում երջանիկ մանկութիւնն յիշեցնող դասագրքերը: Կարդում էր պատահական կտորներ, ու մանրամասօրէն յիշում էր թէ՝ այդ դասը սովորելիս ի՞նչ ապրումներ է ունեցել...
Կարդում էր Խնկօ Ապէրի կենսագրութիւնը, «Դոդոշ»-ը, «Է՜յ Նաւավար»-ը, «Իմ ընկեր Նեսօն», «Երջանիկ խրճիթ»-ը, «Գառնուկ Ախպեր»-ը, «Ոսկի Ձկնիկը», «Կաքաւն ու Աղւեսը», «Տաղ Հայաստանին», «Մարտոյի Բոստանը», «Հնարգաէտ Մոսին», «Կօշիկ սրբող Թոմասը», «Արեւի Մօտ», եւ...:
Ե՛ւ կարդում էր, ե՛ւ արտասւում, ե՛ւ կարդում էր ե՛ւ յիշում... ու ամենից շատ Գալոյին հետաքրքրում էր տարրական միջոցներով տպագրւած այնքան գեղեցիկ նկարչութիւն-նկարները...
+++
Այդ երեկոյ, երբ երեկոն մօտենում էր ու գիշերային գեղեցիկ խաւարը մեղմօրէն շաղւում էր իր ծովափնեայ ամառանոցի վրայ ու անձրեւն էր նազանքով մաղւում, Գալօն առաջին անգամ տխրեց այդ պահից ու մտածեց, թէ դա լինելու է իր կեանքի ամենատխուր անձրեւն ու իրիկունը:Նա քիչ առաջ «Ալիք» օրաթերթ կայքէջում ընթերցել էր, «Քուշեշ» դպրոցի փակման վերաբերող մի հաղորդագրութիւն...Տխրեց, շատ տխրեց ու պահարանից հանեց իր այդ տեսակ պահերի, անկեղծ ընկերոջը: Այս անգամ ոչ թէ պատահմամբ, այլ գիտակցօրէն ընտրեց տարրական երրորդ բաժանմունքի դասագիրքն ու կարդաց «Մեր դպրոցը» բանաստեղծութիւնը: Կարդաց ու արտասւեց, կարդաց ու...
...Եւ այսպէս կարդաց.-Մեր դպրոցը մի սուրբ տաճար,Մեր դպրոցը վառ կանթեղ,Հալածում է մութն ու խաւար,Լոյս է սփռում ամեն տեղ:+++Մեր դպրոցը կրթում է մեզ.Ազնւացնում մեր հոգին,Ու հարազատ ծնողի պէսԳուրգուրում է ամենքին:
+++
Եկէ՛ք, եկէ՛ք մեր դպրոցը,
Ուսում առէք, մարդ դառէք,
Անհանգչելի լոյս է ծոցը,
Մութ աշխարհին լոյս տարէք:
+++
.., ...., ..., ....,
Ձերդ՝
ՎԱՐԴԱՆ
Posts
1 Պատգամ:
Սիրելի Վարդան
Միայն կարող եմ ասել, որ այդ գրիչովտ հրաշք ես գործում։ Միտքտ միշտ պայծառ ու գրիչտ միշտ դալար։
Post a Comment